Заедничко соопштение од Мрежата SafeJournalists, партнерските организации на Иницијативата за брз одговор за слобода на медиумите (MFRR) и Репортери без граници (RSF), со кое се поздравува одлуката на Уставниот суд на Албанија, кој ги поништи одлуките на пониските судови со кои беше дозволено претресување и одземање на опремата на новинарот Елтон Ќино, зајакнувајќи ја важноста на заштитата на новинарските извори и слободата на изразување во согласност со меѓународните стандарди.
На 22 април 2025 година, Уставниот суд на Албанија со едногласна одлука од 8-0 ги поништи судските налози со кои беше одобрено претресување на новинарот Елтон Ќино и одземање на неговата електронска опрема, како и наложи уништување на сите податоци извлечени од тие уреди. Судот утврди дека овие мерки претставуваат несразмерно мешање во слободата на изразување и заштитата на новинарските извори — права загарантирани со Член 22 од Уставот на Албанија и Член 10 од Европската конвенција за човекови права.
Ние, потписниците на ова соопштение, ја поздравуваме оваа одлука. Во отворено писмо од јануари 2024 година, заеднички предупредивме дека присилувањето на г. Ќино да го открие својот извор и одземањето на неговите работни материјали претставува закана за меѓународно признатите стандарди и може да има ладење ефект врз истражувачкото новинарство во Албанија. Уставниот суд сега потврди дека новинарите не смеат да бидат обврзани да ги откријат своите извори, освен ако не постои јасно докажан јавен интерес кој не може да се заштити со помалку инвазивни мерки. Одлуката на Судот ја потенцира потребата од внатрешни заштитни механизми секогаш кога истрагите се допираат до слободата на изразување и слободата на медиумите.
Затоа ги охрабруваме надлежните органи веднаш да постапат согласно одлуката на Уставниот суд, со враќање на уредите на г. Ќино и официјално потврдување на бришењето на сите копии од запленетите податоци.
Во иднина, додека нашите организации ја поддржуваат борбата против корупцијата во Албанија и улогата на Специјалното обвинителство за борба против корупцијата (SPAK), ги повикуваме SPAK, судството и надлежните безбедносни органи да постапуваат во случаи кои вклучуваат новинари, јавни чувари и медиуми во согласност со стандардите утврдени од Советот на Европа и судската пракса на Европскиот суд за човекови права, кои ја нагласуваат заштитата на новинарските извори, слободата на изразување и неопходноста од пропорционалност во сите случаи поврзани со новинари и јавни чувари.
Нашите организации ќе продолжат внимателно да го следат спроведувањето на одлуката на Судот и да им даваат поддршка на албанските новинари во одбраната на нивните права.
Потписници:
Мрежа SafeJournalists
Здружение на новинарите на Косово
Здружение на новинарите на Македонија
Здружение на новинарите на Босна и Херцеговина
Хрватско новинарско друштво
Независно здружение на новинари на Србија
Синдикат на медиумите на Црна Гора
Партнери на Media Freedom Rapid Response:
Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT)
Европска федерација на новинари (EFJ)
Европски центар за слобода на печатот и медиумите (ECPMF)
Меѓународен институт за печат (IPI)
Free Press Unlimited (FPU)
ARTICLE 19 Europe
Репортери без граници (RSF)
Иницијатива за слободни медиуми на Балканот (BFMI)