На 22 декември 2024 година, албанскиот премиер Еди Рама најави едногодишна забрана за TikTok, која ќе започне во јануари 2025 година, по фаталното убиство на 14-годишно момче во Тирана. Инцидентот, кој според извештаите произлегува од судирот помеѓу младите на социјалните мрежи (наводно TikTok и Snapchat), ја зголеми загриженоста за влијанието на платформите како TikTok врз однесувањето на младите. Рама го критикуваше TikTok како „вандал на соседството“, изразувајќи загриженост за неговите содржини и влијанието врз децата. Тој ја нагласи потребата од образовни програми за насочување на учениците и помош за родителите при следењето на онлајн активностите на нивните деца. Како одговор на ова, TikTok изјави дека бара итни појаснувања од албанската влада во врска со предложената забрана и спомена дека не најдена никаква врска помеѓу лицата вклучени во инцидентот и TikTok профили.
Мрежата SafeJournalists внимателно ја следи оваа ситуација и ја нагласува важноста од решавањето на штетното онлајн однесување на начин што ќе ги почитува демократските принципи, вклучувајќи го правото на слобода на изразување. Социјалните медиуми станаа интегрален дел од современиот јавен дискурс, и секоја забрана мора внимателно да се разгледа за да се обезбеди дека не ќе го наруши основното право на слобода на изразување или да постави преседан за арбитрарна цензура.
Наместо да се воведе генерална забрана, сметаме дека Албанија треба да прифати подетален, пропорционален и консултативен пристап кон регулацијата на дигиталните платформи. Ова вклучува усогласување со меѓународните стандарди како што е Европскиот закон за дигитални услуги (DSA), кој обезбедува рамка за справување со штетни содржини, додека се заштитуваат основните права, вклучувајќи ја слободата на изразување. Сметаме дека ова е соодветен пристап за сите земји од Западен Балкан при обидите за регулирање на дигиталните платформи во согласност со DSA и стандардите на Советот на Европа. Вклучувањето на сите релевантни заинтересирани страни, како што се цивилното општество, академијата, приватниот сектор, експертите и операторите на платформите, е клучно за осигурување дека мерките ќе бидат и ефективни и почитувачки на правата.
Слобода на изразување е основен столб на демократијата и мора да остане во фокусот на секоја политика која се однесува на онлајн содржините. Ги охрабруваме албанските власти да ја преиспитаат сегашната политика и да се фокусираат на регулаторни решенија кои ќе го балансираат безбедноста со заштитата на основните слободи. Отворениот и инклузивен процес ќе помогне во зачувувањето на демократските процеси и слободата на изразување, додека истовремено се решаваат легитимните загрижености што произлегуваат од овој трагичен настан.
SafeJournalists Network
Приштина – Скопје – Сараево – Загреб – Белград – Подгорица, 25.12.2024
Здружение на новинари на Косово
Здружение на новинари на Македонија
Здружение на новинари на БиХ
Здружение на новинари на Хрватска
Независно здружение на новинари на Србија
Синдикат на медиуми на Црна Гора