На 6 јануари 2025 година, Управниот совет на RTSH (Албанска радио и телевизија – јавен радиодифузер) го објави отворањето на конкурсот за позицијата Генерален директор на Албанското радио и телевизија (RTSH). Крајниот рок за аплицирање беше утврден за 20 јануари 2025 година. На 27 јануари 2025 година, Управниот совет ја спроведе првата фаза од процесот на избор. Според Одлуката бр. 5 на Управниот совет, од 27.01.2025 година, Советот гласаше и одбра само двајца кандидати кои ќе продолжат во процесот на сослушување, додека тројца други беа дисквалификувани со гласање. Изјавите на претседателката на Парламентарната комисија за образование и јавни медиуми и медиумските организации укажуваат дека осум кандидати ги исполнувале законските критериуми, но Советот гласал за петмина и дозволил само двајца да продолжат, што отвора прашања за транспарентноста и правичноста. Дополнително, останува нејасно колку вкупно кандидати аплицирале, колку од нив не ги исполнувале законските критериуми и причините за нивната дисквалификација, што одразува недостаток на транспарентност од страна на Управниот совет во овој клучен процес.
Мрежата SafeJournalists изразува длабока загриженост за процедурните неправилности кои ги поткопуваат принципите на избор заснован на заслуги и јавна одговорност. Според Член 11 од Статутот на RTSH, сите кандидати кои ги исполнуваат законските критериуми за подобност мора да имаат можност да ги презентираат своите платформи, искуства и визија за време на сослушувањето, обезбедувајќи правична и детална евалуација пред какво било елиминирање. Меѓутоа, одлуката на Управниот совет да дисквалификува кандидати пред фазата на сослушување е во спротивност со овие законски одредби и ги нарушува принципите на транспарентност и правичност.
Дополнително, Член 104 од Законот за аудиовизуелни медиуми (бр. 97/2013, со измени) наведува дека кандидат може да биде дисквалификуван само ако не ги исполнува одредени законски критериуми, како што се искуството, лидерските квалификации или прашањата за судир на интереси. Извештаите дека сите осум кандидати ги исполнувале овие критериуми го прават ограничувањето на учеството од страна на Управниот совет многу сомнително. Дополнително, недостатокот на јасно и јавно објаснување за дисквалификациите предизвикува сомнеж за интегритетот на процесот.
Друг критичен проблем е нарушувањето на процедурите за тајно гласање, кои се бараат според Член 102 од Законот за аудиовизуелни медиуми. Управниот совет мора да ги спроведе своите гласања преку анонимни и лични тајни гласања за да се обезбеди правичност и независност. Секое отстапување од овој процес, вклучително и извештаите за гласање на далечина, ја загрозува легитимноста на одлуките на Советот и дополнително ја еродира довербата на јавноста во RTSH како независна институција.
Ги повикуваме Албанскиот парламент, во рамките на неговата надзорна функција, да побара целосно објаснување од Управниот совет на RTSH во врска со процедурните неправилности и недостатокот на транспарентност во процесот на избор. Парламентот треба да обезбеди дека Управниот совет се придржува до законската рамка, особено до принципите на транспарентност, правичност и почитување на демократските норми во управувањето со јавниот радиодифузен сервис.
Мрежата SafeJournalists го повикува Управниот совет да ја повлече својата одлука и да обезбеди можност за сите кандидати кои ги исполнуваат законските критериуми да учествуваат во процесот на сослушување.
Ние сме солидарни со засегнатите страни кои бараат правичен, транспарентен и законски процес и ќе продолжиме да ги следиме случувањата за да се осигуриме дека RTSH работи во согласност со принципите на одговорност, правичност и демократски интегритет.
Мрежата SafeJournalists ќе ги информира релевантните национални и меѓународни засегнати страни.
Приштина – Скопје – Сараево – Загреб – Белград – Подгорица, 28.1.2025
Здружение на новинарите на Косово
Здружение на новинарите на Македонија
Здружение на новинарите на БиХ
Хрватско здружение на новинари
Независно здружение на новинари на Србија
Синдикат на медиумите на Црна Гора