Мрежата SafeJournalists (SJN) и партнерските организации Media Freedom Rapid Response (MFRR) ги осудуваат правните дејствија поднесени од судијката Душанка Ѓорѓевиќ и нејзиниот сопруг против Мрежата за известување за криминал и корупција (КРИК), нејзиниот главен уредник Стеван Дојчиновиќ и новинарката Бојана Павловиќ. Коалицијата SJN и МФРР ги смета тие правни дејствија како Стратешки тужби против учеството на јавноста (SLAPP), со цел да се замолчи КРИК за неговата истражна работа. SLAPP тужбите претставуваат вознемирувачки правни дејствија кои се спроведуваат како средство за малтретирање или заплашување на новинари, медиуми и други чувари на јавниот интерес.
Тужбите следеа по објавувањето на КРИК за профилот на судијката Душанка Ѓорѓевиќ и нејзиниот сопруг во базата на податоци „Судијата кој суди“ на 24 јануари 2024 година. Лансирана во 2021 година, оваа база на податоци е јавен извор за следење на информациите за српското судство. По ажурирањето на базата на податоци со информации за судијата Ѓорѓевиќ и нејзиниот сопруг, КРИК е известен за тужбите за повреди на заштитата на податоците на 13 мај 2024 година. Едната е кривична, врз основа на Кривичниот законик, а другата е граѓанска, врз основа на Законот за договори и деликти.
Според граѓанската тужба, судијката и нејзиниот сопруг бараат од судот да одлучи дека се повредени нивните права за приватност, да се отстранат нивните информации од базата на податоци и да се издаде налог со кој се спречува КРИК повторно да ги објави истите податоци, вклучително и информации за пресудите, на својата веб-страница. Доколку не се стори тоа, може да резултира КРИК да биде казнет со 100 евра за секој ден што содржината не се отстранува. Тужителите бараат и отштета од приближно 6.500 евра, како и покривање на нивните правни трошоци. Тужителите поднеле и приватна кривична тужба во која ги обвинуваат медиумите и новинарите за сторено кривично дело Неовластено собирање лични податоци. Тие побараа од судот да ги прогласи за виновни медиумот и новинарите и да ги осуди на по 10 месеци затвор. Бараат и двегодишна забрана за вршење на професијата на новинарите. Овие непропорционални барања претставуваат сериозен обид да се замолчи истражната работа на КРИК од јавен интерес.
Според КРИК, вклучувањето на профилот на судијката Ѓорѓевиќ и нејзиниот сопруг, адвокат кој исто така е вработен во српското Министерство за финансии, во базата на податоци е дел од процесот со цел да се зголеми транспарентноста на судскиот систем. КРИК ја контактираше судијката, но таа одби да одговори на нивните прашања.
Ги повикуваме судиите да се воздржат од навредливи тужби, бидејќи таквите практики имаат опасен застрашувачки ефект врз новинарите и медиумите во Србија.
Ја повикуваме српската влада брзо да ја спроведе директивата на ЕУ против SLAPP и да вклучи одредби за домашни случаи за да се спречат такви правни напади во иднина. Законодавците, исто така, треба да се повикаат на Препораката на Советот на Европа, која поставува цврсти стандарди што земјите-членки мора да ги исполнат за да обезбедат усогласеност со нивните обврски за човекови права при воведувањето домашно законодавство против SLAPP.
Потпишано од:
The Media Freedom Rapid Response
The European Federation of Journalists (EFJ)
OBC Transeuropa (OBCT)
Free Press Unlimited (FPU)
International Press Institute (IPI)
ARTICLE 19
SafeJournalists мрежата:
Здружение на новинари на Косово
Здружение на новинари на Македонија
Здружението на новинари на БиХ
Здружение на новинари на Хрватска
Независното здружение на новинари на Србија
Синдикатот на медиуми на Црна Гора