Në Ditën Ndërkombëtare të Grave, më 8 Mars, Rrjeti SafeJournalists rikujton se pozicioni i gazetareve në Ballkanin Perëndimor nuk ka ndryshuar ndjeshëm krahasuar me vitin e kaluar. Sulmet më të shpeshta ndodhin në internet, veçanërisht në rrjetet sociale, ku gazetaret jo vetëm që përballen me kërcënime të drejtpërdrejta, por edhe me një sasi të madhe fyerjesh të bazuara në gjininë e tyre. Fyerjet seksiste, komentet mizogjiniste dhe fushatat e synuara afatgjata kundër gazetareve ndodhin në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor. Përvoja ka treguar se mbrojtja më e mirë mbetet ekspozimi i kërcënimeve në publik dhe mbështetja e redaksive, shoqatave të gazetarëve dhe shoqërisë. Shoqata e Gazetarëve të Kosovës ka themeluar gjithashtu Rrjetin e Gazetarëve të Kosovës për të forcuar mbështetjen dhe avokimin për mbrojtjen më të mirë të gazetareve.
Megjithëse gratë përbëjnë shumicën e punonjësve të medias, ato ende përballen me disavantazhe, paga më të ulëta dhe mungesë mbështetjeje institucionale në përballjen me dhunën dhe presionet me bazë gjinore në vendin e punës, ndërsa shumë prej tyre luftojnë për të balancuar karrierën me përgjegjësitë familjare.
Kroacia ka një mundësi për të përmirësuar pozitën e gazetarëve – ajo është e detyruar që deri në mesin e vitit 2026 të zbatojë Direktivën e BE-së 2023/970 për forcimin e zbatimit të parimit të pagës së barabartë për punë të barabartë ose punë me vlerë të barabartë për burrat dhe gratë, përmes transparencës së pagave dhe mekanizmave të zbatimit.
Jashtë sistemit të mbrojtjes mbeten gazetaret freelance, të cilat ende nuk kanë akses në disa të drejta, si leja e lindjes, për shkak të mungesës së një kontrate pune.
Rrjeti SafeJournalists do të mbetet i përkushtuar në monitorimin, analizimin dhe raportimin mbi shkeljet e të drejtave të gazetareve, me qëllim mbrojtjen e sigurisë së tyre. Në kuadër të rrjetit, realizohet një hulumtim rajonal Analiza e shkeljeve të të drejtave të gazetareve dhe punonjëseve të medias, i cili ka për qëllim mbledhjen e të dhënave të rëndësishme dhe përgatitjen e një raporti për analizën cilësore të shkeljeve të të drejtave të gazetareve dhe punonjëseve të medias.
Raportet do të përmbajnë gjithashtu një pasqyrë të përhapjes së dhunës me bazë gjinore në secilin vend, si dhe ndikimet e saj tek gazetaret, me një fokus të veçantë te teknologjitë që lehtësojnë dhunën ndaj grave, rolin e punëdhënësve të medias dhe organizatave mediatike në përgjigjen ndaj dhunës, mekanizmat e mbrojtjes dhe efektivitetin e institucioneve përmes reformave ligjore.
Një media e lirë dhe e pavarur nuk mund të ekzistojë pa barazi gjinore dhe siguri për të gjithë profesionistët e medias. Rrjeti SafeJournalists u bën thirrje të gjitha institucioneve kompetente, organizatave mediatike, vendimmarrësve publikë dhe publikut që të ndërmarrin masa konkrete që do të kontribuonin në rritjen e sigurisë së gazetareve dhe përmirësimin e kushteve të tyre të punës.
Ne i inkurajojmë gazetarët, veçanërisht gratë, që të raportojnë çdo kërcënim që marrin.
Gratë gazetare në Shqipëri përballen me rreziqe sigurie, veçanërisht në formën e ngacmimeve me bazë gjinore, abuzimit në internet dhe fushatave të synuara për shpifje. Ata u nënshtrohen në mënyrë disproporcionale sulmeve seksiste, frikësimit dhe kërcënimeve, shpesh si rezultat i raportimit të tyre për çështje të ndjeshme si korrupsioni, krimi i organizuar dhe të drejtat gjinore. Ngacmimi në internet është një shqetësim i madh, me platformat e mediave sociale që përdoren shpesh për të diskredituar dhe frikësuar gratë gazetare. Për më tepër, abuzimi verbal dhe kërcënimet me dhunë nga figura publike, aktorë politikë dhe burime anonime kontribuojnë në një mjedis pune armiqësor, duke çuar në autocensurë dhe shqetësim psikologjik. Pavarësisht këtyre sfidave, nuk ka mekanizma të përshtatur mbrojtjeje për gratë gazetare në Shqipëri dhe strukturat mbështetëse mbeten të dobëta, duke kufizuar aftësinë e tyre për të raportuar incidente të tilla në mënyrë të sigurt. Forcimi i përgjigjeve institucionale, mbrojtjeve ligjore dhe masave të sigurisë dixhitale, së bashku me sigurimin e aksesit në shërbimet e specializuara mbështetëse, është thelbësor për krijimin e një mjedisi mediatik më të sigurt dhe më gjithëpërfshirës për gratë gazetare.
Në Bosnje dhe Hercegovinë, numri i gazetareve që kanë përjetuar dhunë me bazë gjinore ose kërcënime është rritur krahasuar me vitet e mëparshme. Problemi më i madh është pamundësia për të parandaluar dhe mbrojtur nga sulmet përmes sistemit institucional dhe juridik, për shkak të mospërputhjes së legjislacionit me instrumentet ndërkombëtare.
Dhuna në internet nuk njihet në ligje dhe është një nga format më të zakonshme të dhunës me të cilat përballen gazetaret në Bosnje dhe Hercegovinë. Kërcënimet verbale, komentet mizogjiniste dhe shkeljet e të drejtave të grave vazhdojnë të vijnë shumë shpesh nga persona në pozita drejtuese. Sistemi ligjor është i ngadalshëm dhe ndjekja penale e rasteve të sulmeve zgjat shumë. Për këtë arsye, gazetaret jo gjithmonë i raportojnë sulmet.
Megjithëse që nga fillimi i vitit 2025 është vërejtur një rënie e numrit të sulmeve ndaj gazetareve në Kroaci, situata mbetet ende e pakënaqshme. Është vënë re se kërcënimet e drejtuara ndaj grave janë shpesh më serioze në natyrë krahasuar me ato ndaj burrave. Për më tepër, vitet e fundit, gratë kanë qenë më shpesh viktima të sulmeve fizike.
Sa i përket kushteve të punës, gazetaret në Kroaci punojnë përgjithësisht në rrethana të ngjashme me kolegët e tyre meshkuj. Megjithatë, pabarazia gjinore në paga vazhdon të jetë e pranishme, veçanërisht në disa pozita brenda sektorit mediatik, ku gazetaret paguhen më pak se burrat. Ky trend pritet të ndryshojë deri në mesin e vitit 2026, kur Republika e Kroacisë është e detyruar të zbatojë Direktivën e përmendur.
Punonjësit atipikë, si gazetarët freelance, janë veçanërisht të cenueshëm, pasi shpesh nuk kanë akses në disa të drejta, si leja e lindjes, për shkak të mungesës së kontratave të punës. Kjo është pjesë e një problemi më të gjerë të pasigurisë në punësim brenda sektorit të medias.
Përkeqësimi i pozitës së gazetareve në redaksi dhe rreziqet në rritje me të cilat ato përballen gjatë raportimit është një shqetësim i veçantë në Kosovë. Gjatë vitit të kaluar, kushtet për raportim të sigurt janë përkeqësuar, duke i bërë gazetaret më të cenueshme ndaj kërcënimeve dhe sulmeve. Prandaj, është shumë e rëndësishme që gazetaret të raportojnë çdo kërcënim që marrin, në mënyrë që autoritetet kompetente të jenë në gjendje t’u ofrojnë mbrojtje dhe siguri.
Si përgjigje ndaj kërcënimeve në rritje ndaj gazetareve, Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës (AGK) ka themeluar Rrjetin e Grave Gazetare të Kosovës për të forcuar mbështetjen dhe avokimin. Gjithashtu, me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Grave, organizon një konferencë rajonale në Prishtinë.
Gratë në media në Malin e Zi ende janë të ekspozuara ndaj dhunës, diskriminimit dhe pasigurisë profesionale. Pavarësisht faktit se më shumë gra janë të punësuara në media sesa kolegët e tyre meshkuj, gazetaret ende përballen me mundësi të pabarabarta, paga më të ulëta dhe mungesë mbështetjeje institucionale kur trajtojnë dhunën dhe presionet me bazë gjinore në vendin e punës. Shumë gazetare luftojnë për të balancuar karrierat e kërkuara me përgjegjësitë familjare, ndërsa pozitat redaktoriale dhe ato të vendimmarrjes ende dominohen nga burrat.
Duhet të ndërmerren veprime konkrete në Malin e Zi për të mbrojtur gazetaret, për të siguruar paga dhe mundësi të barabarta dhe për të krijuar një mjedis pune më të sigurt.
Gazetaret në Maqedoninë e Veriut përballen me shumë sfida që pasqyrojnë tendencat globale, por gjithashtu kanë karakteristika specifike që e bëjnë punën e tyre profesionale më të vështirë. Gazetaret shpesh janë të ekspozuara ndaj kërcënimeve kur raportojnë për çështje politike, korrupsion ose të drejta të njeriut.
Platformat online dhe rrjetet sociale janë përdorur për sulme agresive dhe ndjekje digjitale, duke e bërë më të vështirë monitorimin dhe ndëshkimin e dhunës. Në shumë raste, komentet dhe kërcënimet që ato marrin janë tepër seksiste dhe fyese, duke përfshirë përpjekje për t’i heshtur ato përmes diskreditimit të bazuar në gjininë e tyre.
Megjithëse ka pasur përpjekje të shtuara për të adresuar këtë problem, siç janë iniciativat për forcimin e sigurisë së punonjësve të medias dhe bashkëpunimi me organizata ndërkombëtare, sfidat mbeten. Ndikimet politike luajnë një rol të rëndësishëm në ushtrimin e presionit mbi gazetaret, veçanërisht kur ato hetojnë çështje me interes publik që lidhen me korrupsionin dhe abuzimin me pushtetin. Në këto raste, gazetaret janë të ekspozuara ndaj kërcënimeve serioze nga individë dhe struktura të motivuara politikisht, duke përkeqësuar më tej sigurinë e tyre profesionale.
Vulnerabiliteti i gazetareve gjithashtu ndikohet nga pasiguria e tyre ekonomike.
Gazetaret femra në Serbi përballen me forma të rënda sulmesh dhe presioni krahasuar me kolegët e tyre meshkuj. Shumica e sulmeve ndodhin ende në internet, dhe veçanërisht në rrjetet sociale, ku, përveç kërcënimeve të drejtpërdrejta, ato sulmohen me shumë fyerje dhe frikësime të bazuara në gjini, seksizëm dhe fyerje të tjera mizogjiniste.
Kërcënimet në rrjetet sociale janë veçanërisht të rënda, sepse gazetaret femra janë shpesh të ekspozuara ndaj ndjekjeve afatgjata. Fatkeqësisht, policia dhe zyra e prokurorit nuk i njohin këto sulme, ose nuk ofrojnë mbrojtje të mjaftueshme për sigurinë e tyre, sepse ato janë nën ndikimin e jashtëzakonshëm të përfaqësuesve të qeverisë, të cilët janë iniciatorët kryesorë të dhunës në shoqëri.
Në televizionet me mbulim kombëtar, dallimet gjinore dhe dhuna ndaj grave shpesh justifikohen dhe inkurajohen, duke krijuar një narrativë të dhunshme kundër të drejtave të barabarta të grave në shoqëri, e cila përçohen përmes frikësimit të gazetareve femra. Për këtë arsye, frika mbizotëron, gazetaret femra tërhiqen dhe shpesh heqin dorë nga raportimi i rasteve.
Gazetaret femra vazhdojnë të kenë vështirësi shumë të mëdha për t’u përballur me boshllëqet procedurale para institucioneve kompetente, të cilat dështojnë të mbrojnë privatësinë dhe sigurinë e tyre. Mbrojtja më e mirë është ende paraqitja e kërcënimeve për publikun dhe mbështetje nga redaksitë, shoqatat e gazetarëve dhe shoqëria.
Vizitoni ekspozitën online “Gazetaret Femra në Frontet e Luftës”
Bashkohuni me ne në mbështetje të sigurisë dhe dinjitetit të gazetareve femra!