Për të shënuar njëzet e katër vjetorin e vrasjes së redaktorit dhe botuesit serb, Slavko Ćuruvija, organizatat ndërkombëtare për lirinë e shtypit po vizitojnë sot Beogradin për të rinovuar thirrjet për drejtësi dhe për të dhënë paralajmërime të reja për klimën aktuale për sigurinë e gazetarëve.
Misioni në Beograd vjen 24 vjet pasi Ćuruvija u qëllua për vdekje me gjakftohtësi jashtë banesës së tij më 11 prill 1999, dhe disa javë pasi filluan seancat përfundimtare në rigjykimin e katër zyrtarëve të sigurimit shtetëror të akuzuar për planifikimin dhe ekzekutimin e vrasjes së tij. Me drejtësinë pothuajse brenda mundësive, përvjetori i këtij viti ofron një mundësi në kohë për të shqyrtuar të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen.
Së pari dhe më e rëndësishmja, organizatat tona sot i bëjnë nderimet tona punës dhe jetës së Slavko Ćuruvija, i cili u vra për ruajtjen e vlerave më të larta gazetareske: kërkimin e palëkundur për të kërkuar llogari nga pushteti përmes raportimit të ashpër të pavarur. Pavarësisht përpjekjeve të përsëritura të regjimit të Millosheviçit për të mbyllur gazetat e tij, gazetari refuzoi të heshte dhe pagoi çmimin përfundimtar për guximin e tij.
Së dyti, ne do të solidarizohemi me të dashurit e tij, ish-kolegët dhe të gjithë ata që vazhdojnë luftën më shumë se dy dekadash për të siguruar që përgjegjësit e këtij krimi të mos veprojnë pa u ndëshkuar. Kjo përfshin shoqatat e gazetarëve dhe mediave, Komisionin për Hetimin e Vrasjes së Gazetarëve dhe Fondacionin Slavko Ćuruvija – përpjekjet e palodhura të të cilit kanë qenë kaq vendimtare për shtytjen e ngadaltë drejt përgjegjësisë.
Së treti, ne do të ripërtërijmë shpresat tona për vendimin e ardhshëm, i cili ose do të konfirmojë ose do të rrëzojë dy vendimet e mëparshme të fajësisë. Vendimi i Gjykatës së Apelit do të jetë më i rëndësishmi për lirinë e medias dhe gazetarinë në historinë moderne të Serbisë dhe do të veprojë si një test lakmus për sundimin e ligjit dhe demokracinë më gjerësisht.
Së katërti, ne do të takojmë redaktorët, grupet e shoqërisë civile dhe Grupin e Punes të qeverisë për të shqyrtuar situatën aktuale në lidhje me sigurinë e gazetarëve në Serbi. Vizita jonë vjen në mes të një vale kërcënimesh dhe presionesh të fundit me vdekje, të cilat pasqyrojnë një klimë më të gjerë toksike për gazetarinë e pavarur dhe investigative. Është alarmante që gazetarët kryesorë po marrin ende kërcënime me vdekje dhe po shënohen me të njëjtat etiketa të rrezikshme të “tradhtarëve” dhe “mercenarëve të huaj” që u përdorën për të hedhur bazat për vrasjen e Ćuruvija.
Kjo armiqësi kundër shtypit është inkurajuar nga sjellja e figurave të larta politike, të cilët vazhdojnë të demonstrojnë pak vullnet për të dënuar sulmet ndaj gazetarëve dhe në shumë raste iniciojnë vetë sulme verbale. Përveç kësaj, Serbia ofron një nga bazat më pjellore në Evropë për padi abuzive kundër mbikëqyrësve publikë. Një pjesë e vogël e zyrtarëve publikë padinë në mënyrë rutinore gazetarët për raportimin e tyre kritik – duke përfshirë paraqitjen e shumë rasteve për të njëjtin publikim.
Ndërsa disa përparime në ndëshkimin e krimeve kundër gazetarëve është arritur në muajt e fundit dhe autoritetet duket se ndjekin penalisht sulmet e reja ndaj gazetarëve me efikasitet më të madh, Serbia mbetet një nga vendet më të rrezikshme për të punuar si gazetar në Evropë. Duke parë përpara, ne do të rinovojmë thirrjet tona drejtuar qeverisë aktuale dhe autoriteteve shtetërore për të mbështetur angazhimet e tyre ndërkombëtare për të mbrojtur sigurinë e gazetarëve tani për të siguruar që një krim i tillë i tmerrshëm nuk mund të kryhet më kurrë në të ardhmen.
Pothuajse një çerek shekulli pas vrasjes së Curuvijës, vendimi i apelit në pritje përfaqëson një moment të mundshëm tranzicioni për lirinë e medias në Serbi. Aq shumë do të varet nga verdikti i ardhshëm dhe vullneti politik për ta kthyer këtë moment historik të mundshëm ligjor në një katalizator për ndryshime domethënëse. Ndërsa nderojmë Curuvija-n dhe parimet për të cilat ai luftoi, organizatat tona shpresojnë që në muajt e ardhshëm rrethi vicioz i mosndëshkimit për vrasjen e gazetarëve në Serbi do të thyhet dhe se drejtësia më në fund do të sigurohet.
Nënshkruar nga:
ARTICLE 19 Europe
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
European Federation of Journalists (EFJ)
International Federation of Journalists (IFJ)
International Press Institute (IPI)
Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa
Reporters Without Borders (RSF)
The Daphne Caruana Galizia Foundation
Safejournalists Network