PODGORICA, 31.03.2023. – U bazi Safejournalists.net tokom 2022. godine registrovano je 28 napada, prijetnji i pritisaka na novinare, dok je Uprava policije u istom periodu registrovala 21 napad, odnosno čak 7 slučajeva (ili 25%) nije prijavljeno policiji.
To je poručeno na predstavljanju sedmog izvještaja Sindikata medija Crne Gore (SMCG) “Indikatori nivoa medijskih sloboda i bezbjednosti novinara” za 2022. godinu.
Potpredsjednica SMCG i koautorka Marijana Camović Veličković poručila je da je tokom prošle godine došlo do promjene načina izvršenja napada, pa je prvi put registrovan slučaj iznude na štetu novinarke.
“Registrovan je ogroman porast u broju registrovanih verbalnih prijetnji odnosno uznemiravanja. Najveći broj slučajeva iz ove kategorije desio se na protestima ili različitim protestnim skupovima. Povećan je broj fizičkih napada na novinare i bilo ih je 6. Polovina od ukupnog broja odnosi se na dopisnicu dnevnika Vijesti, Jadranku Ćetković, dok se preostala tri slučaja odnose na dopisnike Javnog servisa. Najveći broj prijetnji i napada na medijske institucije i organizacije odnosio se na napade na Gradsku televiziju. U ovoj kategoriji je povećan broj napada i ukupno je bilo pet registrovanih slučajeva prema Gradskoj televiziji, Danu i radiju Antena M”, kazala je Camović Veličković.
Ona je podsjetila da su tokom prethodne godine stupile na snagu izmjene Krivičnog zakonika koje predviđaju strože kazne za napadače na novinare, te da je pet slučajeva napada kvalifikovano po tim izmjenama.
Njihovo usvajanje predstavljalo je svojevrsno ohrabrenje jer predviđa rigoroznije sankcije za napadače na zaposlene u medijima. To su promjene za koje se grupa organizacija civilnog sektora, među kojima i Sindikat medije Crne Gore, zalagala cijelu deceniju, kazala je Camović Veličković.
Ona se osvrnula i na praksu antisindikalnog djelovanja, koja je nastavljena u medijskom sektoru: “Tokom 2022. godine registrovano je i antisindikalno djelovanje pojedinih privatnih medija, koji su ’preporučili’ zaposlenima da se ne učlanjuju u Sindikat medija Crne Gore”.
Uprkos tome, kako je kazala, tokom prethodne godine oko 50 zaposlenih se učlanilo u Sindikat medija, što je pokazatelj da “raste svijest da se zajedničkom borbom i solidarnošću može ostvariti i bolji položaj profesije”.
Istraživačica SMCG i koaturka izvještaja Bojana Konatar poručila je da se socio-ekonomski položaj medijskih radnika djelimično promijenio tokom 2022. godine, i to zahvaljujući programu Evropa sad. Ona je naglasila da su plate zaposlenih u medijima i dalje uglavnom na nivou ili ispod prosječnih u državi.
Poseban problem dešava se u privatnim medijima u kojima se za isti posao ljudi različito plaćaju. Ovo je problem i u dijelu javnih emitera. Veliki broj medija u Crnoj Gori i dalje duguje poreze i doprinose za zarade zaposlenih, a mnogi od njih nalaze se u reprogramu duga. Plate zaposlenima često kasne u lokalnim javnim emiterima, ali je taj dug tokom 2022. u nekim od njih smanjen, rekla je Konatar.
Konatar je podsjetila da medijske radnike i dalje opterećuju isti problemi u vezi rada na crno i isplate dijela zarade “na ruke“, prekovremenog rada koji se često ne plaća, cenzure i samocenzure u dijelu medija, izborom samo poželjnih sagovornika i stavljanje na “crnu listu“ ostalih. Veliki problem, kako je kazala, predstavlja preopterećenost novinara.
Ona je podsjetila da su tokom 2022. godine dva reprezentativna sindikata u oblasti medija, Sindikat medija Crne Gore i Sindikat informativne, grafičke i izdavačke djelatnosti zatražili od vlasnika medija i njihove organizacije Unije poslodavaca Crne Gore (UPCG) pregovore o novom Granskom kolektivnom ugovoru za oblast medija.
“U zajedničkom predlogu, dva sindikata zatražila su uvećanje zarada zaposlenima u medijima za 15 do 20 odsto te uvođenje zimnice i jubilarnih nagrada za 10, 20 i 30 godina rada u istom mediju. Takođe, zbog novina koje je donijela pandemija Covid 19, Sindikat medija Crne Gore je u novom Granskom kolektivnom ugovoru predložio regulisanje rada od kuće i rada na daljinu a zatražio je i pravo na djelimičnu diskonekciju zaposlenih od poziva poslodavaca van radnog vremena, što su pravni instituti koji se polako uvode na Zapadu”, kazala je ona.
Izvještaj “Indikatori nivoa medijskih sloboda i bezbjednosti novinara” dio je regionalnog istraživanja koje se u okviru mreže Safe Journalists sprovodi po istoj metodologiji u sedam država Zapadnog Balkana od 2016. godine.