PODGORICA, 28.12.2018. – Otvorene baze podataka izuzetno su korisne za novinare istraživače u svim zemljama svijeta. Predstavljaju izuzetan alat preko kojega novinari, ali i svi zainteresovani građani, mogu brzo i lako da dođu do informacija. Crna Gora je zemlja koja teži članstvu u Evropskoj uniji. Upravo, tokom pristupnih pregovora, posebno je apostrofirana transparentnost državnih organa, koja ide ruku pod ruku sa otvorenim bazama podataka. Svaki državni i opštinski organ je dužan da podatke iz svojih nadležnosti čini dostupnim javnosti na svojim sajtovima. Međutim, i dalje veliki broj dokumenata nije dostupan u otvorenim bazama podataka i to su obično spisi koji su podvedeni pod oznakom “strogo povjerljivo” ili “interni dokument”.
Ono što svaki novinar treba da zna je da su otvorene baze podataka nepresušan izvor informacija i da trebaju često da ih koriste u svom radu. Naime, svaka opština u Crnoj Gori ima svoj sajt. Na tim sajtovima nadležni postavljaju dokumenta, poput zahtjeva i rješenja za urbanističko tehničke uslove za gradnju objekata, razne ugovore o koncesijama, ugovore o prodaji opštinske imovine, prostorne planove, primjedbe na nacrte prostornih planova, analitičke kartice, planove javnih nabavki… Često u tim podacima novinari mogu da pronađu i podatke o osobama i događajima, koji mogu biti od javnog interesa i podatke o poslovima državnih funkcionera, koji mogu da ukazuju na razne koruptivne radnje. Na taj način otvoreni izvori mogu da se podvedu pod alate, pomoću kojih novinari i zainteresovana javnost mogu da vrše monitoring rada javnih funkcionera i državnih i opštinskih institucija.
Kad su u pitanju korisne otvorene internet baze podataka u Crnoj Gori tu treba pomenuti i portal Komisije za tržište kapitala (http://scmn.me/me/). Radi se o sajtu na kojem zainteresovani mogu pronaći finansijske i revizorske izvještaje gotovo svih akcionarskih društava, investicionih i penzionih fondova u zemlji. Koristan je i sajt crnogorskog sudstva (http://sudovi.me/) na kojem se mogu pronaći brojne presude svih sudova na teritoriji Crne Gore. Pretraga podataka koje se tiču privrednih društava može se vršiti preko sajta Centralnog registra privrednih subjekata – CRPS (http://www.pretraga.crps.me:8083/). Radi se o bazi u kojoj se može vidjeti ko su osnivači, izvršni direktori i ovlašćeni zastupnici firmi registrovanih u Crnoj Gori. Nezaobilazna je i baza Poreske uprave Crne Gore (http://www.poreskauprava.gov.me/uprava), preko koje možemo da izvršimo uvid u finansijske izvještaje kompanija koje imaju oblik organizovanja kao – Društva sa ograničenom odgovornošću (DOO).
Tu je i sajt Službenog lista Crne Gore (www.sluzbenilist.me/). Pretraga nepokretne imovine vrši se preko sajta Uprave za nekretnine (http://www.nekretnine.co.me/me/katastarski_podaci.asp). Radi se o sajtu preko kojeg je moguća pretraga imovine preko Jedinstvenog matičnog broja (JMBG), ali i parcele ili lista nepokretnosti. Među otvorenim izvorima je i Geoportal Uprave za nekretnine (http://www.geoportal.co.me/), preko kojeg se može pronaći tačna lokacija određene parcele. Kad je u pitanju bankarski sector u Crnoj Gori, korisne informacije iz te oblasti mogu se pronaći na sajtu Centralne banke Crne Gore (http://www.cb-cg.org/). Ta krovna finansijska institucija u zemlji bilježi podatke o finansijskim i revizorskim izvještajima banaka i mikrofinansijskih institucija zemlji. Takođe, na sajtu Centralne banke mogu se pronaći i podaci i spiskovi pravnih i fizičkih lica, čiji su računi u blokadi zbog neizmirenih obaveza, između ostalog i za porez. Osim domaćih otvorenih baza podataka novinari istraživači i zainteresovana javnost može da vrši pretrage i inostranih otvorenih baza podataka. Između ostalog tu imamo bazu za pretraživanje podataka o svjetskim kompanijama (https://opencorporates.com/officers/59870909 ). Radi se o bazi koja posjeduje podatke o brojnim svjetskim firmama, ali koja nije potpuna i u kojoj za pojedine firme nema podataka o vlasnicima. Novinarima u svakodnevnom radu potrebni su i podaci o tome ko stoji iza pojedinih web prezentacija i sajtova, što može da se provjeri putem sajta – alata (http://whois.domaintools.com/). Dobar izvor informacija mogu biti i društvene mreže poput Fejsbuka (https://www.facebook.com/ ) i Twittera (https://twitter.com/?lang=en).
Ovaj tekst je proizveden u okviru projekta Regionalna platforma za zagovaranje medijskih sloboda i bezbjednosti novinara na Zapadnom Balkanu uz finansijsku podršku Evropske Unije. Sadržaj ovog teksta je isključiva odgovornost Sindikata medija Crne Gore i autora i ni u kom slučaju ne odražava stavove Evropske unije.