На 10 јануари, Европската комисија објави отворени јавни консултации за претстојниот европски закон за слобода на медиумите, значајна иницијатива што ја најави претседателката Фон дер Лајен во нејзиното обраќање за ситуацијата во Унијата во 2021 година за заштита на медиумскиот плурализам и независност во внатрешен пазар на ЕУ. Ова уследи по повикот за докази објавен на 21 декември 2021 година во кој се наведени главните цели на иницијативата, можните опции и влијанијата.
Потпретседателката на ЕК за вредности и транспарентност, Вера Јоурова, рече: „Медиумите се столб на демократијата. Но, денес овој столб се пробива, со обидите на владите и приватните групи да извршат притисок врз медиумите. Затоа, Комисијата ќе предложи заеднички правила и заштитни мерки за заштита на независноста и плурализмот на медиумите. Новинарите треба да бидат способни да ја вршат својата работа, да ги информираат граѓаните и да повикуваат на одговорност без страв или наклонетост. Сега отворивме широки консултации за да дојдеме до најдобриот предлог“.
Комесарот за внатрешен пазар Тиери Бретон додаде: „Мораме да ја обезбедиме независноста на европските медиуми, нивната иновативност и одржливост, како и тоа да работат без какво било неоправдано мешање во нивните активности, без разлика дали се приватни или јавни. Денес ги започнуваме нашите консултации за претстојниот Закон за слобода на медиумите: сакаме да ги слушнеме вашите ставови и да ги истражиме вашите решенија за поотпорен медиумски пазар, кој на граѓаните им обезбедува разновидни и веродостојни информации“.
Целта на консултациите е да се соберат ставови за најважните прашања кои влијаат на функционирањето на внатрешниот медиумски пазар, вклучително и различни видови медиумско мешање, како и економските трендови. Опфаќа три главни области поврзани со медиумските пазари, првата се фокусира на транспарентноста и независноста (на пр. испитување трансакции на медиумскиот пазар, транспарентност на сопственоста на медиумите и мерење на публиката), втората за условите за нивно здраво функционирање (на пр. изложеност на публиката на различни ставови , медиумски иновации на пазарот на ЕУ) и трето за правична распределба на државните ресурси (на пр. независност на јавните медиуми, транспарентност и правична распределба на државното рекламирање). Исто така, се очекуваат повратни информации за основните опции за управување со Законот, кои би можеле да се надоврзат на Европската регулаторна група за аудиовизуелни медиумски услуги (ERGA).
Предлогот треба да биде претставен од Комисијата во третиот квартал од 2022 година. Отворените јавни консултации бараат да се соберат ставовите, доказите и податоците на граѓаните, особено новинарите, медиумите (и приватните и јавните), академската заедница, граѓанското општество, јавните власти, бизнисите и сите засегнати страни да и помогнат на Комисијата да ги обликува овие нови правила. Коментарите може да се даваат до 21 март 2022 година на порталот Say Your Opinion.
Позадина
Европскиот закон за слобода на медиумите се планира да се донесе во третиот квартал од 2022 година, како што е наведено во Програмата за работа на Комисијата за 2022 година, кој ќе се надоврзе на ревидираната Директива за аудиовизуелни медиумски услуги, која поставува правила за независност на медиумските регулатори, промовира транспарентност на сопственоста на медиумите и признава дека уредувачките одлуки треба да бидат ослободени од мешање на други актери. Иницијативата ќе се фокусира на елиминирање на бариерите за воспоставување и работа на медиумски услуги и ќе има за цел да воспостави заедничка рамка за подобрување на внатрешниот пазар во медиумскиот сектор, со цел да се зачува слободата на медиумите и плурализмот на тој пазар. Тоа ќе биде поврзано со напорите на ЕУ за промовирање на демократското учество, борбата против дезинформациите и поддршката на слободата на медиумите и плурализмот како што е наведено во Европскиот акционен план за демократија. Конкретно, ќе ја надополни неодамна усвоената Препорака за заштита, безбедност и зајакнување на новинарите, предложениот пакет на Законот за дигитални услуги и претстојната иницијатива за заштита на новинарите и бранителите на правата од парнична постапка (SLAPP). Европскиот закон за слобода на медиумите, исто така, ќе оди рака под рака со акциите поврзани со одржливоста, издржливоста и дигиталната трансформација на медиумскиот сектор, кои се спроведуваат во рамките на Акцискиот план за медиуми и аудиовизуелни медиуми.