По повод одбележувањето на дваесет и четвртата годишнина од убиството на српскиот уредник и издавач Славко Ќурувија, меѓународните организации за слобода на печатот денеска се во посета на Белград за да ги обноват нашите повици за правда и да издадат нови предупредувања за сегашната клима за безбедноста на новинарите.
Мисијата во Белград доаѓа 24 години откако Ќурувија беше ладнокрвно застрелан пред неговиот стан на 11 април 1999 година, и неколку недели откако започнаа последните рочишта на повторното судење на четворицата државни безбедносни службеници обвинети за планирање и извршување на неговиот атентат. Со правдата речиси на дофат, овогодинешната годишнина нуди навремена можност да се разгледа минатото, сегашноста и иднината.
Прво и основно, нашите организации денес му оддаваат почит на работата и животот на Славко Ќурувија, кој беше убиен за одржување на највисоките новинарски вредности: непоколебливата потрага да се бара одговорност од власта преку жестоко независно известување. И покрај повторените обиди на режимот на Милошевиќ да ги затвори неговите весници, новинарот одби да биде замолчен и ја плати крајната цена за неговата храброст.
Второ, ќе се солидаризираме со неговите најблиски, поранешните колеги и сите оние кои ја продолжуваат повеќе од дведецениската борба за да се осигураат дека одговорните за ова злосторство не можат неказнето да дејствуваат. Ова ги вклучува новинарските и медиумските здруженија, Комисијата за истражување на убиството на новинарите и Фондацијата Славко Ќурувија – чии неуморни напори беа толку клучни за бавниот притисок кон одговорност.
Трето, ќе ги обновиме нашите надежи за претстојната пресуда, која или ќе ги потврди или ќе ги отфрли двете претходни виновни пресуди. Одлуката на Апелациониот суд ќе биде најзначајната за слободата на медиумите и новинарството во модерната историја на Србија и ќе дејствува како лакмус за владеењето на правото и демократијата пошироко.
Четврто, ќе се сретнеме со уредниците, групите на граѓанското општество и Работната група на Владата за да ја разгледаме моменталната ситуација во врска со безбедноста на новинарите во Србија. Нашата посета доаѓа во време на серија неодамнешни смртни закани и притисоци, кои ја одразуваат пошироката токсична клима за независното и истражувачко новинарство. Алармантно е што водечките новинари сè уште добиваат смртни закани и се жигосани со истите опасни етикети на „предавници“ и „странски платеници“ кои беа искористени за да се постават темелите за атентатот на Ќурувија.
Ова непријателство против печатот е охрабрено со однесувањето на политичките фигури на високо ниво, кои продолжуваат да демонстрираат мала волја да ги осудат нападите врз новинарите и во многу случаи самите иницираат вербални напади. Покрај тоа, Србија обезбедува една од најплодните основи во Европа за навредливи тужби против јавните чувари. Неколку јавни службеници рутински ги тужат новинарите поради нивното критичко известување – вклучително и поднесување повеќе случаи за иста публикација.
И покрај тоа што е постигнат одреден напредок во казнувањето на злосторствата против новинарите во последните месеци и се чини дека властите ги гонат новите напади врз новинарите со поголема ефикасност, Србија останува едно од најопасните места за работа како новинар во Европа. Гледајќи напред, ќе ги обновиме нашите повици до сегашната влада и државните власти да ги поддржат нивните меѓународни заложби за заштита на безбедноста на новинарите сега за да се осигураме дека такво ужасно злосторство никогаш повеќе нема да може да се изврши во иднина.
Речиси четврт век по убиството на Ќурувија, жалбената пресуда во очекување претставува момент на можна транзиција за слободата на медиумите во Србија. Толку многу ќе зависи од претстојната пресуда и политичката волја оваа можна правна пресвртница да се претвори во катализатор за значајни промени. Додека го почитуваме Ќурувија и принципите за кои тој се бореше, нашите организации се надеваат дека во наредните месеци ќе се прекине маѓепсаниот круг на неказнивост за убиствата на новинарите во Србија и дека правдата конечно ќе биде обезбедена.
Потпишани:
ARTICLE 19 Europe
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
European Federation of Journalists (EFJ)
International Federation of Journalists (IFJ)
International Press Institute (IPI)
Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa
Reporters Without Borders (RSF)
The Daphne Caruana Galizia Foundation
Safejournalists Network