Претседателот на Владата на Република Хрватска, Андреј Пленковиќ, во понеделникот по седницата на претседателството на Хрватската демократска заедница (ХДЗ) најави дека Законот за кривична постапка и Кривичниот законик ќе бидат изменети за да се спречи протекување информации од досиеја, со што се криминализира создавањето „политички проблеми“. „Работите од досиејата кои ни предизвикуваат политички проблеми и протекуваат – тоа нема да се случи бидејќи тоа ќе биде кривично дело“, рече Пленковиќ.
Хрватското здружение на новинари (ХНД) поднесе претставка до Народниот правобранител, се обрати до сите пратенички клубови во хрватскиот Сабор, испрати писмо до хрватската влада и до кабинетот на претседателот, информираат од Европската федерација на новинари, Европскиот центар за печат и медиуми. Слобода и сите европски партнери за оваа изјава. Исто така, ХНД најавува дека ќе пише до Европската комисија со детални објаснувања зошто ваквите најави за измени на кривичниот закон се неприфатливи за едно демократско општество, особено за новинарската професија.
„За ХНД се неприфатливи измените што ги најави премиерот Андреј Пленковиќ. Тие директно ја загрозуваат новинарската професија, новинарството и медиумите се всушност загрозени, а кога ќе се земе предвид дека премиерот Пленковиќ има амбиција да биде главен и одговорен уредник. од сите хрватски медиуми од првиот ден и постојано ги обвинуваат медиумите, ова е уште поголем аларм за нас, ќе се бориме со сите легитимни средства против ваквите измени на законот, кои директно би ја нападнале новинарската професија, односно промените кои повлекуваат необјавување приказни кои се од јавен интерес, но може да бидат незгодни за оние кои моментално се на власт“, вели Хрвоје Зовко, претседател на ХНД.
Дополнително, Република Хрватска го имаше Законот за кривична постапка со кој сите документи и информации во овие постапки ги третираше како тајна, поради што кривично ги гонеше сите протекувања од вакви случаи. Тоа резултираше со бројни притисоци врз новинарите да ги откријат своите извори. Затоа, Законот за кривична постапка беше изменет пред десет години за да се направи ваквата постапка да не биде тајна дури и ако не е јавна. Како резултат на тоа, откривањето податоци од случајот престана да биде кривично дело. Дури и ако не е доволно јасно што сега би сакал да промени премиерот, од ХНД велат дека имаат причина да се загрижени дека тоа би претставувало чекор назад за целата деценија.
Мрежата SafeJournalists, која претставува повеќе од 8.200 медиумски професионалци во Западен Балкан, се придружува на ХНД во осудата на ваквите изјави на премиерот на земјата и директниот напад врз слободата на медиумите, а со тоа и врз демократијата и правото на јавноста да знае.
Мрежата SafeJournalists ќе ги информира сите релевантни национални и меѓународни чинители за овој случај.
Секој напад врз новинари е напад врз јавниот интерес, демократијата и правата на сите граѓани.
Белград – Подгорица – Приштина – Сараево – Скопје – Загреб, 15.02.2023
Здружение на новинари на Македонија
Здружение на новинари на Косово
Здружение на новинари на БиХ
Здружение на новинари на Хрватска
Независното здружение на новинари на Србија
Синдикатот на медиуми на Црна Гора