Kjo edicion i Media Landscape Brief ofron një pasqyrë të zhvillimeve të rëndësishme në mjedisin mediatik të Shqipërisë gjatë muajit nëntor 2024.
Përmbledhje e rasteve të sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve
Rrjeti SafeJournalists ka regjistruar katër raste të sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve gjatë muajit nëntor 2024.
- Më 2 nëntor 2024, gazetarja Rudina Muca, e Top Channel, e specializuar në sigurinë ushqimore dhe bujqësinë, raportoi një incident të dyshuar intimidimi dhe hakmarrjeje nga ana e Ministres së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural. Kjo dyshohej të ishte e lidhur me raportimin hetimor të Mucës mbi administrimin e vaksinës kundër brucelozës. Ministria e Bujqësisë, në përgjigje ndaj SJN, hodhi poshtë akuzat, duke theksuar se veprimet e saj janë në përputhje me parimet ligjore dhe të transparencës dhe se nuk ka pasur ankesë zyrtare.
- Më 6 nëntor 2024, gazetari i Report TV, Armand Braho, u kërcënua nga Ylli Blacëri, një shofer i Bashkisë Pogradec, gjatë mbulimit të një ngjarje. Prokuroria e Korçës njoftoi më 8 nëntor se ka nisur një hetim lidhur me këtë rast për veprën penale të “Kërcënimit për shkak të detyrës”. Hetimi është trajtuar si prioritare, sipas një direktive të fundit të Prokurorit të Përgjithshëm për sigurinë e gazetarëve.
- Gjithashtu, një video e shpërndarë në rrjetet sociale tregon gazetaren Lorena Resulaj të shfaqur pengesa fizike gjatë tentativës për të pyetur Kryetaren e Bashkisë Roskovec, Majlinda Bufi. Bashkia e Roskovec në përgjigje ndaj SJN pohon se dy individë hynë në ambientet e bashkisë pa u identifikuar siç kërkohet, duke shkelur protokollet e sigurisë. Ndërkohë, ky incident nënvizon shqetësimet për pengimin e gazetarëve në përpjekjet e tyre për të mbajtur zyrtarët publikë përgjegjës.
- Mbrëmjen e 24 nëntorit 2024, dy individë tentuan të hyjnë me forcë në zyrën e gazetës “Koha Jonë” në Tiranë, ku redaksia pretendon se ata kishin për qëllim të vrisnin zyrën, duke nxitur një hetim nga policia.
Rastet mund të raportohet drejtpërdrejt në Platformën e SafeJournalists Network këtu.
Më 2 nëntor, në Ditën Ndërkombëtare për Përcjelljen e Dënimeve për Krimet ndaj Gazetarëve, ribëmë të qarta angazhimet tona për lirinë e medias dhe sigurinë e gazetarëve në Shqipëri si shtylla të domosdoshme të demokracisë, sundimit të ligjit dhe hapësirës qytetare. Gazetarët e pavarur që punojnë për interesin publik, që mbajnë të fuqishëm ata që janë në pushtet, vazhdojnë të përballen me kërcënime, presione dhe sulme që shpesh kalojnë pa u dënuar. Si përgjigje, palët në Shqipëri po intensifikojnë përpjekjet për të krijuar një mjedis më të sigurt dhe më të favorshëm për lirinë e medias dhe mbrojtjen e gazetarëve. Më shumë këtu.
SPAK Hulumton Lidhje të Dyshuara Ndërmjet Gazetarëve dhe Krimit të Organizuara
Prokuroria e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) ka lëshuar masa sigurie ndaj 21 individëve si pjesë e një hetimi më të gjerë për një organizatë kriminale. Mes të përfshirëve janë gazetarët Artan Hoxha dhe Elton Qyno. Gjykata ka lëshuar masën “detyrim paraqitjeje” për gazetarët. Ata akuzohen për marrjen e përfitimeve të paligjshme financiare për të publikuar artikuj dhe video të gabuara që manipulojnë perceptimin e publikut. Ky është një zhvillim i rëndësishëm për Shqipërinë, duke theksuar rëndësinë e procesit të drejtë ligjor dhe parimin e pafajësisë, ndërkohë që nënvizon nevojën për përgjegjshmëri mediatike dhe përpjekjen kritike për të shkatërruar çdo lidhje ndërmjet mediave dhe krimit të organizuar.
Publikimet e SCiDEV mbi Aktin për Shërbimet Digjitale, Aktin për Tregjet Digjitale dhe Aktin për Inteligjencën Artificiale në Shqipëri dhe Ballkanin Perëndimor
SCiDEV iu bashkua përpjekjeve të partnerëve rajonalë, nën udhëheqjen e SHARE Foundation, për të hedhur dritë mbi se si korniza rregullative dhe ligjore trajton dispozitat e Aktit për Shërbimet Digjitale (DSA), Aktit për Tregjet Digjitale (DMA), dhe Aktit për Inteligjencën Artificiale (AI). Adopimi i rregulloreve të BE-së për DSA, DMA dhe AI, të cilat pasojnë rregulloren historike GDPR, shënon një moment të rëndësishëm në përpjekjet e BE-së për të rregulluar hapësirën digjitale. Analiza jonë vlerëson deri në çfarë mase korniza rregullative në Shqipëri është në përputhje me këto rregullore të BE-së dhe cilat duhen të jenë hapat e ardhshëm në afërsimin e DSA/DMA dhe AI Act.
Dialogu i Strukturuar me Mediat
Për sa i përket dialogut të strukturuar të shpallur me mediat, vërejmë se, sipas njohurive tona dhe informacionit publik, nuk ka pasur zhvillime të rëndësishme në muajin nëntor. Ndërkohë që vlerësojmë angazhimin e BE-së, Këshillit të Europës dhe facilitatorit të kryesuar Prof. Mark Marku për të nxitur këtë iniciativë, kërkohet më shumë transparencë dhe qartësi lidhur me metodologjinë, afatin dhe strukturën e procesit të konsultimeve.
Një qasje transparente dhe e mirëkomunikuar është thelbësore për të siguruar që dialogu të arrijë qëllimet e tij të përfshirjes, efikasitetit dhe ndërtimit të besimit ndërmjet aktorëve dhe palëve të medias. Krijimi i objektivave të qarta, përcaktimi i roleve të pjesëmarrësve dhe angazhimi i qytetarëve dhe përfaqësuesve të medias që nga fillimi do të jetë thelbësor për suksesin e këtij procesi.
Procesi i Integrimit në BE
Më 26 nëntor, u mbajt një takim me Znj. Sigrid Brettel, Shefe e Njësisë për Shqipërinë në Drejtorinë e Përgjithshme për Fqinjësinë dhe Zgjerimin (DG NEAR) të Komisionit Europian, që u fokusua në pëmbushjen e kritereve të Clasterit 1, përfshirë lirinë e medias në Shqipëri.
Raporti Vjetor i Komisionit Europian 2024
Raporti i Komisionit Europian për Shqipërinë i publikuar së fundmi për vitin 2024 thekson sfidat e vazhdueshme ndaj lirisë së medias dhe lirisë së shprehjes—një çështje që SCiDEV ka mbrojtur vazhdimisht. Pavarësisht angazhimeve për t’u rreshtuar me standardet evropiane, progresi i Shqipërisë në këtë fushë mbetet i ngadaltë, duke u përballur me pengesa që ndikojnë në pavarësinë e medias, transparencën, sigurinë dhe kushtet e punës së gazetarëve. Raporti i Komisionit Europian bazohet në të dhënat tona për të theksuar sfidat e vazhdueshme në lirinë e medias dhe sigurinë e gazetarëve, dhe përsërit se çdo ndryshim i kuadrit ligjor të Shqipërisë duhet të jetë në përputhje me standardet evropiane dhe opinionet e Komisionit të Venecias dhe të jetë subjekt i konsultimeve të gjera me organizatat mediatike dhe shoqërinë civile, bazuar në një dialog të strukturuar dhe gjithëpërfshirës. Me sy në reformën e ardhshme, SCiDEV do të vazhdojë të angazhohet me aktorët kombëtarë dhe evropianë për të kontribuar në krijimin e një ambienti të favorshëm për gazetarinë në interes të publikut.
Komiteti Special Parlamentar “Për Koordinimin dhe Mbikëqyrjen e Veprimeve Institucionale për Luftën Kundër Dezinformatave dhe Formave të Tjera të Ndërhyrjeve të Huaja në Proceset Demokratike të Vendit”
Më 6 nëntor, Komiteti mbajti një seancë dëgjimore me këto institucione: Ministria për Evropën dhe Punët e Jashtme; Drejtoría e Përgjithshme e Tatimeve; dhe Qendra Kombëtare e Biznesit (QKB). Më 13 nëntor, seanca e Komitetit përfshiu dëgjime me Agjencinë Kombëtare të Shoqërisë së Informacionit (AKSHI), dhe Shërbimin Informativ të Shtetit (SHISH). Raportimi i institucioneve në Komitet ka zbuluar një mungesë koordinimi midis agjencive në lidhje me përgjegjësitë për luftimin e dezinformatave dhe ndërhyrjeve të huaja. Gjithashtu, ato kanë pohuar se kërcënimi i ndërhyrjeve të huaja të keqia po rritet në ekonominë dhe sektorë të tjerë të rëndësishëm, duke paralajmëruar se kjo situatë krijon dobësi që mund të minojnë sigurinë e vendit dhe proceset demokratike. Institucionet theksuan se bashkëpunimi me partnerët ndërkombëtarë që ofrojnë mbështetje teknike dhe financiare mbetet një prioritet. Në një intervistë me Zërin e Amerikës, kryetari i Komitetit, Erion Braçe, shprehu shqetësim për rritjen e rasteve të ndërhyrjeve të huaja, duke përmendur sektorë të ndryshëm ekonomikë. Kryetari theksoi se aktualisht nuk ka një dispozitë ligjore që adreson specifikisht dezinformatat brenda vendit. Ky boshllëk komplikon përpjekjet për ta trajtuar çështjen në mënyrë efikase. Komiteti duhet të mbështetet në standardet e BE-së dhe rekomandimet e Këshillit të Evropës, të cilat theksojnë se luftimi i dezinformatave nuk duhet të përfshijë definita ligjore kufizuese, por duhet të promovojë transparencën, alfabetizimin mediatik dhe digjital, dhe bashkëpunimin shumë-palësh, duke ruajtur të drejtat themelore. Më shumë mund të lexoni këtu.
Komiteti Special Parlamentar do të mbajë takimin inauguran të Grupit të Ekspertëve të tij më 11 dhjetor 2024. Ky takim synon krijimin formalisht të Grupit të Ekspertëve, nxitjen e bashkëpunimit për adresimin e sfidave kyçe që ka Komiteti dhe përcaktimin e hapave të ardhshëm për hartimin e Strategjisë Kombëtare për Luftën Kundër Dezinformatave dhe Ndërhyrjeve të Dëmeve të Huaja. Objektivat e Komitetit përfshijnë shqyrtimin dhe forcimin e kuadrit ligjor për të parandaluar ndërhyrjet e huaja në proceset demokratike, zgjedhore dhe ekonomike, mbrojtjen e sigurisë kombëtare nga aktivitete të keqia dhe mbrojtjen e lirisë së shprehjes, lirisë së medias dhe pluralizmit si online ashtu edhe offline. Gjithashtu, synohet përmirësimi i ndërgjegjësimit publik dhe promovimi i debatit publik për kundërvënien e dezinformatave.
Bashkëpunimi me Qendrën Europiane të Përsosmërisë për Luftimin e Kërcënimeve Hibride
Ne morëm pjesë në diskutimet e Qendrës Europiane të Përsosmërisë për Luftimin e Kërcënimeve Hibride me organizata të shoqërisë civile dhe akademikë të organizuara nga Autoriteti Kombëtar i Sigurisë Kibernetike në Tiranë. Gjatë shkëmbimit, theksuam nevojën për të ndërtuar besim në institucione në mes të kërcënimeve të rritura nga dezinformatat dhe siguria kibernetike në vend. Edukimi dhe ndërgjegjësimi mbeten çelësi për adresimin e këtyre çështjeve te popullsia më e gjerë, dhe megjithëse fushatat e ndërgjegjësimit online kanë një arritje më të gjerë, për të ndryshuar sjelljet nevojitet një qasje e kombinuar, me aktivitete online dhe fizike. Pjesëmarrja e sektorit privat dhe medias, së bashku me shoqërinë civile dhe akademinë, është thelbësore për të nxitur inovacionin në adresimin e kërcënimeve kibernetike, dhe institucionet politike dhe ekzekutive duhet të promovojnë një qasje katërpalëshe në adresimin e këtyre çështjeve, duke mundësuar gjithashtu ndarjen e dijes midis aktorëve të ndryshëm. Për më tepër, ne kemi mbështetur institucionalizimin e trajnimeve për sigurinë kibernetike dhe programeve të alfabetizimit mediatik dhe digjital për studentët dhe mësuesit në sistemin e arsimit parauniversitar, si një masë kyçe për të zhvilluar aftësitë dhe njohuritë te nxënësit që kanë ekspozim të gjerë ndaj mjeteve digjitale dhe internetit. SCiDEV është krenar të bashkëpunojë me Qendrën Europiane të Përsosmërisë për Luftimin e Kërcënimeve Hibride dhe së shpejti do të publikojë një dokument pune mbi ndërhyrjet e huaja në Shqipëri, me fokus në Iranin.
Kryeministri Edi Rama Flet për Mundësinë e Ndalimit të TikTok në Shqipëri
Gjatë një konference për shtyp më 20 nëntor 2024, Kryeministri Edi Rama diskutoi mundësinë e ndalimit të TikTok dhe Snapchat në Shqipëri, duke e paraqitur këtë diskutim si pjesë të një përpjekjeje më të gjerë për të luftuar dhunën dhe sjelljet e dëmshme që lehtësohen përmes mediave sociale. Ky diskutim ka lindur pas një ngjarjeje tragjike më herët gjatë muajit, kur një student 14-vjeçar u qëllua për vdekje nga një shok shkolle, me ndërveprime në mediat sociale që duket se luajtën një rol në ngjarjet që çuan në tragjedinë. Ndërsa e pranoi se një ndalim i tillë nuk do të zgjidhte plotësisht çështjen, Kryeministri Rama theksoi se ai mund të zvogëlonte mjediset online që nxisin agresionin, ngacmimin dhe nxitjen e dhunës. Ai theksoi nevojën për një përgjigje më gjithëpërfshirëse shoqërore, duke sugjeruar se tonet agresive të pranishme në media dhe platformat online përkeqësojnë tensionet dhe kontribuojnë në një kulturë armiqësie.
Kryeministri dhe Ministri për Arsimin dhe Sportin po organizojnë ngjarje publike në shkolla të vendit, si pjesë e një proces
i të ashtuquajtur të konsultimeve me prindërit dhe mësuesit në lidhje me propozimin për ndalimin e TikTok dhe Snapchat në Shqipëri. Ndërkohë që këto ngjarje janë prezantuar si mundësi për dialog të hapur, janë ngritur shqetësime se ky proces mund të jetë më shumë performativ sesa substancial, duke munguar një debat të vërtetë dhe angazhim të thellë me palët e interesuara. Kritikanët argumentojnë se diskutimet duken të fokusohen tek estetika e situatës, në vend që të adresojnë problemet më të thella dhe sistematike që nxisin ekspozimin e të rinjve ndaj përmbajtjes dëmprurëse online. Gjithashtu, disa kanë vënë në dyshim nëse ky qasje merr parasysh inputet e ekspertëve, si psikologët e fëmijëve, edukatorët e alfabetizimit digjital dhe shoqërinë civile, për të zhvilluar strategji gjithëpërfshirëse dhe të bazuara në prova. Ky propozim ka shkaktuar shqetësime mbi ndikimin e tij në lirinë e shprehjes, mundësinë e zbatimit dhe nevojën për masa të tjera mbështetëse. Ndalimi i vetë mund të mos adresojë çështjet thelbësore, duke theksuar rëndësinë e një qasjeje holistike që nxit sjelljen përgjegjëse digjitale, duke ruajtur një mjedis online të hapur dhe përfshirës.
Reporteri pa Kufij (RSF) dhe Këshilli i Medias Shqiptare (AMC) Publikojnë Një Plan Politik për Të Siguruar Të Drejtën për Informim në Shqipëri
Më 19 nëntor, RSF dhe Këshilli i Medias Shqiptare paraqitën një plan politik me rekomandime për të siguruar të drejtën për informacion. Ata përqendrohen në disa fusha kyçe: Forcimi i sigurisë së gazetarëve; Mbrojtja e pavarësisë dhe pluralizmit të medias; dhe Mbështetja e qëndrueshmërisë dhe besimit publik në media. Rekomandimet politike përqendrohen në forcimin e sigurisë së gazetarëve, mbrojtjen e pavarësisë së medias dhe mbështetje për gazetarinë afatgjatë. Rekomandimet do të ushqejnë Dialogun të Strukturuar me Mediat në kuadër të procesit të anëtarësimit në BE. Më shumë për planin politik mund të lexoni këtu.
SCiDEV po Mbështet Mediat Lokale për të Ndjekur Standartet e Iniciativës së Besueshmërisë në Gazetari
SCiDEV po mbështet tre media (Shteg, Amfora, dhe ElbasaniOn) në Shqipëri në procesin e vlerësimit të vetë-raportimit për përputhshmërinë me Iniciativën e Besueshmërisë në Gazetari. Për ta mundësuar këtë, SCiDEV po bashkëpunon me Këshillin e Medias Shqiptare, duke ofruar mentorim dhe udhëzim për median gjatë këtij procesi. JTI, një iniciativë nga RSF, promovon gazetarinë etike dhe transparencën përmes një procesi rigoroz të vetë-raportimit. Ajo është e njohur nën Aktin për Lirinë e Medias në Evropë dhe synon të rrisë besimin në gazetari. Ky iniciativë është një përpjekje për të forcuar integritetin e medias dhe për të rreshtuar median shqiptare me standardet evropiane. Më shumë mund të lexoni këtu. Ky angazhim është pjesë e projektit “Forcimi i Sigurisë së Gazetarëve përmes Bashkëpunimit me Aktorët e Pjesëmarrës dhe Zhvillimit të Kapaciteteve të Gazetarëve në Shqipëri” të realizuar nga SCiDEV në bashkëpunim me Qendrën Shkencore dhe Inovative për Zhvillimin (SCiDEV) në bashkëpunim me Kanalin e Qytetarëve dhe Lirinë e Shtypit të Mbështetur nga Ambasada e Mbretërisë së Holandës në Shqipëri.
Ngjarje e Afërt: Takim me Gazetarët për të Prezantuar Gjetjet Kryesore të Raportit Vjetor mbi Lirinë e Medias
Në këtë takim për fundvitin, jemi të lumtur të paraqesim gjetjet kryesore të raportit tonë të plotë mbi lirinë e medias dhe treguesit e lirisë së shprehjes në Shqipëri, të vlerësuar në kuadër të procesit të anëtarësimit në BE. Raporti gjithashtu përfshin rezultatet e një ankete mbi sigurinë e gazetarëve. Ky përpjekje është realizuar nga një ekip ekspertësh në bashkëpunim me SCiDEV dhe BIRN Shqipëri. Gjetjet nga ky analizë e thelluar do të prezantohen në ngjarjen e 17 dhjetorit 2024, ku gazetarët lokalë do të mblidhen për të marrë pjesë në një diskutim të vlefshëm mbi pasojat e këtij raporti. Për më tepër, këto gjetje do të prezantohen në fillim të vitit 2025 në një konferencë të nivelit të lartë kombëtar mbi sigurinë e gazetarëve të organizuar nga Këshilli i Evropës, ku do të mblidhen aktorë kyç për të eksploruar sfidat dhe mundësitë për avancimin e lirisë dhe sigurisë së medias në Shqipëri.
“Forcimi i Lirisë së Medias, Profesionalizmit dhe Sigurisë së Gazetarëve në Shqipëri” është realizuar nga Rrjeti Balkanik i Raportimit Investigativ në Shqipëri (BIRN Shqipëri), në partneritet me SCiDEV dhe Qendrën Faktoje, me mbështetje financiare nga Bashkimi Evropian.
Takimi i Afërt me Media Lokale dhe Këshillin e Medias Shqiptare për të Reflektuar mbi Rollet e JTI në Forcimin e Vetë-regulimit dhe Besimit të Medias në Shqipëri
Një takim i ardhshëm me mediat lokale dhe Këshillin e Medias Shqiptare fokusohet në reflektimin mbi rolin e Iniciativës së Besueshmërisë në Gazetari (JTI) në forcimin e vetë-regulimit dhe promovimin e besimit në media në Shqipëri. Ky diskutim shqyrton si parimet e JTI mund të përmirësojnë transparencën, përgjegjshmërinë dhe standardet profesionale brenda peizazhit mediatik shqiptar, duke kontribuar në një ekosistem informacioni më të besueshëm dhe më të qëndrueshëm. Ky diskutim interaktiv do të ofrojë mundësinë për të shqyrtuar progresin, sfidat dhe aplikimet praktike të parimeve të JTI-së ndërkohë që do të shqyrtohen masa shtesë për të përmirësuar vetë-regulimin, si ndihmën për zhvillimin e kapaciteteve, forcimin e standardeve etike të gazetarisë dhe promovimin e mekanizmave më të forta përgjegjshmërie.
Formimi i Sindikatës së Gazetarëve dhe Punonjësve të Medias
Ne kemi vërejtur formimin e Sindikatës së Gazetarëve dhe Punonjësve të Medias (SGPM), që pretendon të jetë sindikata e parë kombëtare për gazetarët dhe profesionistët e medias në Shqipëri. Ajo është regjistruar zyrtarisht në Shkurt 2024 pranë Gjykatës së Shkallës së Parë të Juridiksionit të Përgjithshëm në Tiranë, dhe fokusohet në avancimin e të drejtave të punës, përmirësimin e pagave dhe lehtësimin e marrëveshjeve kolektive me punëdhënësit e medias. Ata synojnë të krijojnë struktura sindikale në çdo media. Këto prioritet kanë për qëllim adresimin e çështjeve kritike të të drejtave të punës dhe kushteve të punës së gazetarëve dhe punonjësve të medias në Shqipëri. Ndërsa krijimi i kësaj sindikate përbën një hap të rëndësishëm në forcimin e të drejtave të punës së gazetarëve dhe profesionistëve të medias, ndikimi i saj afatgjatë do të varet nga përfshirja e saj, angazhimi dhe aftësia për të sjellë rezultate të prekshme për anëtarët e saj.