Partnerët e Media Freedom Rapid Response (MFRR), së bashku me Rrjetin SafeJournalists (SJN), dënojnë fuqishëm sulmet në rritje dhe sistematike ndaj gazetarëve dhe OJQ-ve në Serbi, ku dhuna, pengesat dhe frikësimet po tolerohen dhe kryhen në nivelet më të larta të qeverisë.
Pas shembjes fatale të çatisë së stacionit hekurudhor të Novi Sad-it më 1 nëntor 2024, gazetarët janë përballur me presion të papranueshëm gjatë raportimit mbi ngjarjen tragjike dhe protestat pasuese. Shumica e incidenteve të regjistruara në platformën Mapping Media Freedom janë raste të abuzimit verbal dhe sulmeve fizike ndaj gazetarëve dhe punonjësve të medias. Nga 22 incidentet e dokumentuara mes nëntorit 2024 dhe shkurtit 2025, pesë sulme janë kryer nga zyrtarë shtetërorë, përfshirë Presidentin serb Aleksandar Vučić dhe partinë e tij në pushtet SNS.
Disa nga sulmet më serioze përfshijnë një kërcënim me vdekje të dërguar ndaj Ana Lalić Hegediš, Drejtoreshë Ekzekutive e Shoqatës së Pavarur të Gazetarëve të Vojvodinës (NDNV), në faqen e saj në Facebook në nëntor 2024. Më 17 janar 2025, NDNV, selia e së cilës ishte thyer kohët e fundit, raportoi se policia kishte larguar me forcë pesë gazetarë nga Bashkia e Novi Sad-it për të penguar dokumentimin e një proteste të udhëhequr nga opozita brenda godinës.
Më 15 shkurt 2025, gazetarja e N1, Ksenija Pavkov, mori kërcënime me vdekje dhe abuzime gjatë raportimit për një tubim të SNS në Sremska Mitrovica. Më 24 shkurt 2025, sigurimi privat në Asamblenë e Qytetit të Novi Sad-it – duke vepruar sipas urdhrave të Kryetares së Asamblesë, Dina Vučinić – kontrolloi gazetarët, kufizoi lëvizjet e tyre dhe i mbylli në një dhomë për shtyp deri në përfundimin e konferencës.
Organizatat tona vërejnë gjithashtu me shqetësim bastisjet e policisë serbe ndaj organizatave joqeveritare (OJQ) kritike ndaj qeverisë, të kryera më 25 shkurt 2025. Qeveria e ka përshkruar situatën në vend si një “revolucion me ngjyra”, duke pretenduar se OJQ-të paguhen nga shtete të huaja për të destabilizuar vendin.
Qendra për Kërkime, Transparencë dhe Llogaridhënie (CRTA), e cila menaxhon faqen e verifikimit të fakteve Istinomer, një burim i rëndësishëm informacioni të verifikuar për qytetarët serbë, ishte ndër organizatat që u bastisën pa urdhër. Këto bastisje, të bazuara në pretendime të paverifikuara nga individë brenda qeverisë amerikane për përdorim të keq të fondeve të USAID-it, përfaqësojnë një nivel të ri frikësimi ndaj atyre që raportojnë të vërtetën, me mediat dhe OJQ-të e mediave që mund të jenë në shënjestër të radhës.
Veprime të tilla përbëjnë një shkelje të qartë të lirisë së shtypit dhe shprehjes. Ato pasqyrojnë një realitet institucional të një ambienti ku dhuna ndaj gazetarëve dhe aktivistëve tolerohet dhe inkurajohet përmes një retorike zyrtare që vazhdimisht i paraqet mediat dhe OJQ-të si armiq të shtetit.
MFRR dhe SJN u bëjnë thirrje autoriteteve që të përmbahen nga shënjestrimi i mediave dhe OJQ-ve dhe të ndalojnë nxitjen e armiqësisë për të parandaluar përkeqësimin e mëtejshëm të sigurisë së gazetarëve. Organizatat nënshkruese kërkojnë gjithashtu hetime të plota dhe të pavarura për çdo dhunë ndaj anëtarëve të shtypit, përfshirë ato të kryera gjoja nga policia dhe agjencitë private të sigurisë.
Në një moment vendimtar, kur e vërteta dhe raportimi i saktë janë më të domosdoshme se kurrë, MFRR dhe Rrjeti SafeJournalists do të vazhdojnë të monitorojnë nga afër zhvillimet në Serbi dhe të shprehin solidaritet të plotë me shoqërinë civile serbe dhe gazetarët që përndiqen për raportimin e së vërtetës.
Nënshkruar nga:
-
Federata Evropiane e Gazetarëve (EFJ)
-
Qendra Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Mediave (ECPMF)
-
Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT)
-
ARTICLE 19 Europe
-
Free Press Unlimited
-
Instituti Ndërkombëtar i Shtypit (IPI)
Rrjeti SafeJournalists
-
Shoqata e Gazetarëve të Kosovës
-
Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë
-
Shoqata e Gazetarëve të BH
-
Shoqata e Gazetarëve të Kroacisë
-
Shoqata e Pavarur e Gazetarëve të Serbisë
-
Unioni i Medias së Malit të Zi