Grupet e lirisë së medias ngrenë shqetësimin për reagimin e ashpër
Shoqatat e nënshkruara për lirinë e medias dhe gazetarët shprehin sot shqetësimin e përbashkët për ndalimin e përgjithshëm të publikimit të lëshuar nga autoritetet e prokurorisë shqiptare në lidhje me një grumbull të dhënash të hakuar dhe theksojnë se asnjë gazetar apo media nuk duhet të përballet me sanksione penale për publikimin e informacionit në interes të publikut.
Ndërkohë që organizatat tona njohin natyrën e ndjeshme të këtyre rrjedhjeve dhe i nxisin të gjitha mediat në Shqipëri që ta trajtojnë materialin në mënyrë rigoroze etike dhe të përgjegjshme, është jetike që autoritetet shqiptare të veprojnë me kujdes dhe konsideratë të plotë për liritë e gazetarisë të mbrojtura si nga ligjet vendase ashtu edhe ato ndërkombëtare.
Më 19 shtator 2022, Prokuroria e Tiranës nxori një “urdhër” që ndalonte të gjitha mediat në Shqipëri të publikonin të dhëna ose informacione nga një cache skedarësh që ishin hakuar nga serverët dhe sistemet kompjuterike shqiptare dhe më pas kishin rrjedhur në internet. Rrjedhjet e profilit të lartë pasuan një valë sulmesh kibernetike të dëmshme ndaj serverëve dhe sistemeve kompjuterike shqiptare në muajt e fundit nga hakerat e mbështetur nga shteti Iranian, gjë që ka shkaktuar një krizë diplomatike dhe ndërprerje të lidhjeve midis dy vendeve.
Sipas raportimeve, pjesa më e madhe e materialit të hakuar përmban informacion të klasifikuar policor dhe korrespondencë të ndjeshme në email, dokumente dhe memorandume midis politikanëve shqiptarë, autoriteteve dhe ambasadorëve të huaj, duke përfshirë dokumente rreth planeve të dyshuara për të vrarë figura të politikës së huaj dhe vendase.
Në përgjigje të rrjedhjeve të fundit, Prokuroria e Tiranës lëshoi urdhrin dhe paralajmëroi se mediat që shkelin këtë urdhër do të përballen me hetimin penal sipas neneve 103, 208 dhe 304 të kodit penal. Kjo përfshinte publikimin në mediat audio-vizuale, të shkruara dhe online, si dhe në mediat sociale. Faqet web të lajmeve që publikonin të dhëna do të bllokoheshin më pas. Informacioni u shpërnda fillimisht nëpërmjet një postimi në llogarinë e Policisë së Shqipërisë në Facebook.
Organizatat tona e njohin ashpërsinë e këtyre sulmeve kibernetike dhe natyrën e ndjeshme të të dhënave të nxjerra. Në rrethana të tilla, media ka një përgjegjësi profesionale për të trajtuar dhe paraqitur këtë lloj materiali në një mënyrë etike, duke marrë parasysh të drejtën e qytetarëve për privatësi dhe shqetësimet serioze të sigurisë kombëtare.
Megjithatë, pavarësisht nga burimi i materialit ose qëllimi i atyre që qëndrojnë pas sulmeve, gazetarët kanë përgjegjësinë të vlerësojnë vërtetësinë dhe natyrën e interesit publik të informacionit të rrjedhur, si dhe të drejtën e qytetarëve për t’u informuar për çështje të rëndësishme.
Përgjigja e Prokurorisë së Tiranës për të kufizuar në mënyrë të njëanshme çdo raportim mbi informacionin e rrjedhur, pa marrë parasysh interesin publik, ngre shqetësime serioze për shkelje të pajustifikuara të lirisë së shtypit, e cila tashmë është në qendër të vëmendjes në Shqipëri.
Kërcënimet për hetime penale dhe bllokimi i faqeve të internetit për mediat apo gazetarët që shkelin urdhrin e ndalimit do të kenë ndërkohë një efekt censurues në raportim dhe mund të hapin derën për kriminalizimin e veprimtarisë legjitime gazetareske. Asnjë gazetar, redaktor apo botues në Shqipëri nuk duhet të ndiqet penalisht për publikimin e informacionit të saktë mbi një çështje me interes publik.
Për më tepër, roli i Autoritetit të Mediave Audiovizive (AMA) dhe Autoritetit të Komunikimeve Elektronike dhe Postare (AKEP) – dy organe të pavarura – në monitorimin e ekosistemit mediatik për shkelje të mundshme në emër të Prokurorisë ngre gjithashtu shqetësime të qarta.
Duke vijuar, organizatat tona u bëjnë thirrje autoriteteve hetuese dhe qeveritare në Shqipëri të shmangin marrjen e çdo hapi të mëtejshëm që cenon ushtrimin e gazetarisë së përgjegjshme ose rrezikon lirinë e gazetarëve që publikojnë materiale me interes publik. Ne do të vazhdojmë të monitorojmë nga afër situatën në ditët në vijim dhe t’i përgjigjemi zhvillimeve të mëtejshme.
Nënshkruar nga:
ARTICLE 19 Europe – Artikulli 19 Evropë
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF) – Qendra Evropiane për Lirinë e
Shtypit dhe Medias (ECPMF)
European Federation of Journalists (EFJ) – Federata Evropiane e Gazetarëve (EFJ)
Free Press Unlimited (FPU) – Shtypi i lirë i pakufizuar (FPU)
International Press Institute (IPI) – Instituti Ndërkombëtar i Shtypit (IPI)
OBC Transeuropa (OBCT) – OBC Transeuropa (OBCT)
Reporters Without Borders (RSF) – Reporterët pa Kufij (RSF)
SafeJournalists Network – Rrjeti i Gazetarëve të Sigurt