Në kuadër të javës së shënimit të Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit, Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës në bashkëpunim të ngushtë me Embassy of the Netherlands in Kosovo, mbajtën diskutimin për avokimin e lirisë së medias nëpërmjet artit.

Fjalët hyrëse të këtij diskutimi, i bëri Ambasadorja Holandeze në Kosovë, Carin Lobbezoo, e cila tha se liria e shprehjes online dhe offline është një prioritet i të drejtave të njeriut në Kosovë.

Pjesë e diskutimit të udhëhequr nga Kryetari i Bordit të AGK-së, Xhemajl Rexha, ishin Alban Zeneli – Departamenti i Gazetarisë në Universitetin e Prishtinës, Armend Ajredini – Karikaturist, Meneta Zekaj Nushi – RTK, dhe Gazmend Syla – Klan Kosova.

U diskutua për artin si formë të shprehjes për të komunikuar mesazhe sa i përket përpjekjeve të vazhdueshme të qeverive për të kufizuar lirinë e medies dhe lirinë e shprehjes.

Gjithashtu, një pjesë e diskutimit i është kushtuar sigurisë fizike të gazetarëve, pas sulmeve të vitit të kaluar në veriun e vendit, si edhe sulmeve online nga eksponentë të qeverisë dhe partisë në pushtet kundër gazetarëve dhe medieve.

Raporti i detajuar i Freedom House për lirinë e medies në Kosovë, liston një sërë problemesh me të cilat gazetarët dhe mediet janë ballafaquar gjatë vitit 2023 në Kosovë.

“Përkundër faktit që Kosova ka një peizazh divers mediatik, duke përfshirë televizione, një kanal publik televiziv, radio stacione, dhe disa portale online, në përgjithësi liria e fjalës dhe shprehjes ka qenë disi e kufizuar, me disa incidente dhe trende shqetësuese në vitin 2023. Shumë medie hezitojnë të përfshihen në mbulim kritik për qeverinë. Gazetarët dhe mediet kanë hasur në disa pengesa, duke përfshirë mungesën e sigurisë në veriun e tensionuar të Kosovës e deri tek fushatat denigruese të shpifjes nga qeveria, sulmet nga bizneset dhe kërcënimet e kohëpaskohshme të medieve sociale”, nis raporti në pjesën për medie.

Aty përmenden shifrat e AGK-së për totalin e sulmeve deri në tetor 2023, me 30 prej tyre që kanë ndodhur në veriun e Kosovës, në mujat maj dhe qershor. Raporti përmend emërimin e Luljeta Aliut, për anëtare të KPM-së, si një përkrahëse e hapur e Qeverisë së udhëhequr nga Vetëvendosje. Po për KPM-në në raport përmendet kundërshtimi i shoqërisë civile për Projektligjin e ri të KPM-së që shihet si tendencë për kontrollimin e medieve online.

Sa i përket fushatave të Qeverisë kundër gazetarëve përmenden sulmet e zv/kryeministrit Besnik Bislimi dhe Ministrit të Brendshëm, Xhelal Sveçla ndaj Nacionales dhe Berat Buzhalës pas publikimit të audio incizimeve të shefes së Grupit Parlamentar të VV-së, Mimoza Kusari Lila me zyrtarë të Listës Serbe. Raporti vë në pah përpjekjen e Qeverisë së Kosovës për ta mbyllur televizionin Klan Kosova, dhe vendimin e Komerciales kundër përpjekjeve të MINT për ta mbyllur atë.

“Në qershor 2023, juristja e medies dhe aktivistja Futura Kusari u ballafaqua me thirrje për dhunë kundër saj online. Ajo fillimisht u veçua nga Rron Gjinovci, një përkrahës i madh i Qeverisë së Kosovës, që bëri komente mizogjeniste kundër saj, pasi që ajo e kundërshtoi vendimin e qeverisë për të revokuar licencën e Klan Kosovës dhe ishte e zëshme për të kritikuar qeverinë që dështoi të ofrojë masa mbrojtëse për gazetarët që po raportonin nga veriu”, thuhet në raport.

Aty lavdërohet vendimi i shpejtë i Gjykatës për të dënuar 3 sulmuesit e gazetarit Valon Syla.

“Gjatë vitit 2023, Kosova vazhdoi të strehojë gazetarët nga Ukraina, dhe AGK-ja ofroi programe trajnimi për gazetarët ukrainas dhe ata afganë”, përfundon raporti.

Të plotë mund ta lexoni në linkun në vazhdim: https://rb.gy/dl2gcj

Departamenti i Amerikan i Shteti ka publikuar Raportin për të Drejtat e Njeriut për vitin 2023, në Kosovë. Në pjesën për lirinë e medies e shprehjes, Raporti konstaton gjetjet e AGK-së, për rrezikimin e sigurisë fizike ndaj gazetarëve gjatë raportimit në veri, si dhe sulmet e vazhdueshme nga elementë të pushtetit me fushata denigruese ndaj gazetarëve dhe medieve.

“Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës (AGK), ka raportuar se ka qenë target i fushatave online të njollosjes disa herë kur ka mbrojtur gazetarët dhe mediet. AGK-ja ka raportuar se zyrtarë qeveritarë, duke përfshirë kryeministrin dhe zyrtarë të partisë në pushtet, janë angazhuar në fushata denigruese në përpjekje për të minuar besimin e publikut në medie. Deri në shtator, AGK-ja raportoi 60 raste kur zyrtarë qeveritarë, liderë politikë, staf gjykatash, pjesëtarë të grupeve të biznesit, grupe komuniteti, protestues, apo grupe fetare fizikisht të kenë sulmuar gazetarët, apo i kanë kërcënuar verbalisht, duke përfshirë dëmtimin e pajisjeve, ose duke kryer sulme kibernetike kundër medieve”, thuhet në raportin vjetor.

Raporti përmend sulmin fizik ndaj gazetarit, Valon Syla, për komentet e tij rreth një imami, dhe tregon se për këtë ka pasur një proces gjyqësor.

Në raport përmenden sulmet më të rënda në veri, dhe proceset për sulmet fizike ndaj gazetarëve atje.

“AGK-ja, ka shënuar 30 sulme ndaj gazetarëve që kanë mbuluar tensionet politike në veri të Kosovës në maj dhe qershor, duke përfshirë dëmtimin e pajisjeve, djegien e veturave dhe sulmet fizike ndaj gazetarëve, Më 16 qershor, individë të maskuar kanë ndjekur 9 përfaqësues të medieve në Leposaviq dhe e kanë sulmuar fizikisht një kameraman të transmetuesit publik. Gazetarët pohuan se disa prej sulmeve ndodhën me aprovimin e lidershipit politik në veri, edhe pse zyrtarët mohuan ndonjë lloj përfshirje duke dënuar publikisht sulmet ndaj medieve. Policia arrestoi 8 serbë për sulmet fizike në gazetarët që raportonin për tensionet në veri, në qershor. Deri në shtator, 5 të dyshuar u liruan për t’u mbrojtur në liri, kurse 3 të tjerë mbesin në paraburgim”, thuhet në raport.

Gjithashtu, përmendet edhe pezullimi i certifikatës së biznesit ndaj Klan Kosovës, si dhe kundërshtimin e këtij vendimi të ndërmarrë nga MINT nga Gjykata Komerciale.

Raportin e plotë mund ta gjeni këtu: https://rb.gy/39ov8n

Studentëve të gazetarisë dhe gazetarëve pjesëmarrës së edicionit të dytë të Akademisë, të shtunën iu është ligjëruar për roli i gazetarisë në procesin e pajtimit.

Në këtë modul të Akademisë, të cilin e ligjëroi Besa Luci – Kryeredaktore, u diskutua rreth terminologjisë bazë për konfliktet, thelbin e tyre si dhe rolin gazetarisë në nxitjen ose zgjidhjen e konflikteve, dhe përfundimisht rëndësinë e pajtimit dhe ndërtimit të paqes. Gjithashtu, përmes trajtimit të ngjarjeve të ndryshme historike, u diskutua se si roli i medias dhe gazetarisë në konflikt dhe pas-konflikt është dydimensional. Nga njëra anë, media ka qenë e instrumentalizuar për të nxitur urrejtje dhe konflikt, nga ana tjetër, media dhe gazetaria luajnë një rol vital në ndërtimin e paqes dhe pajtimit, duke ofruar platforma për tregimin e së vërtetës, ndarjen e narrativave dhe dialogun për të transformuar marrëdhëniet dhe rindërtuar besimin.

Gjatë ligjëratës u diskutua edhe për dy shkollat e rëndësishme të mendimit, gazetaria e paqes, e promovuar nga Johan Galtung dhe Jake Lunch dhe Gazetaria e ndjeshme ndaj konfliktit. Veç tjerash, pjesëmarrësit bashkëbiseduan se si në shoqëritë e ndikuar nga konfliktet, gazetaria luan një rol thelbësor në ndërtimin e perceptimeve dhe njohurive të publikut rreth identitetit, historisë, konflikteve dhe përpjekjeve për paqe. Gazetarët nuk janë thjesht shpërndarës të informacionit mbi konfliktin, por ata gjithashtu e formësojnë dhe strukturojnë atë, ndikojnë në mënyrën sesi publiku e percepton.

Me këtë modul u bë përmbyllja e Akademisë në fushën e raportimit për Ballafaqimin me të Kaluarën (BmK) dhe Raportimin e Sensibilizuar për Konflikt, dhe në javët në vazhdim, pjesëmarrësit e kësaj Akademie do ta realizojnë vizitën studimore në rajon, ku do të kenë mundësinë e shkëmbimit të përvojave me kolegët.

Një një trajnim dyditor të IHS Project dhe AQH Project, mbi 20 gazetarë diskutuan këtë fundjavë për raportimin e përgjegjshëm dhe etik të shëndetit, me fokus diabetin.

Në këtë trajnim që u ligjërua nga Sokol Shameti, u diskutua për rëndësinë e gazetarisë shëndetësore dhe rolin e saj në shoqëri, si të shndërrohen informacionet komplekse mjekësore në lajme të kuptueshme nga publiku, shmangia e përdorimit të zhargonit mjekësor, teknikat për ruajtjen e saktësisë dhe besueshmërisë në raportimin shëndetësor, metodat kryesore për hulumtime në fushën e shëndetësisë; si të vlerësohen burimet dhe të verifikohen të dhënat, aspekte etike të raportimit shëndetësor, intervistimi i punonjësve shëndetësorë, e të tjera.

Gjithashtu, gazetarët e pranishëm në këtë trajnim patën mundësinë të ndanin përvojat e tyre të raportimit nga kjo fushë, duke rrëfyer edhe ngjarjet prapa lajme që kanë raportuar, e nuk janë të ditura për publikun.

Si rezultat i këtij trajnimi, më 14 nëntor 2024, në Ditën Botërore të Diabetit, do të ndahen tre çmime për raportimet me të mira rreth diabetit.

Trajnimi u organizua nga IHS dhe AQH, nisma të përbashkëta të Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) dhe Ministrisë së Shëndetësisë së Kosovës, në bashkëpunim të ngushtë me Asociacionin e Gazetarëve të Kosovës.

Studentëve të gazetarisë dhe gazetarëve pjesëmarrës së Akademisë në fushën e raportimit për Ballafaqimin me të Kaluarën (BmK) dhe Raportimin e Sensibilizuar për Konflikt, gjatë modulit të tretë iu është ligjëruar për Gazetarët, mediat dhe Ballafaqimi me të Kaluarën: Realiteti në Kosovë.

Këtë modul të Akademisë e ligjëroi Besian Beha – gazetar, ku diskutoi me pjesëmarrësit rreth rolit kritik që luajnë gazetarët dhe organizatat mediatike në formësimin e kujtesës kolektive dhe diskursit publik lidhur me konfliktet historike, me fokus të veçantë në Kosovë. Gjithashtu, u diskutuan edhe raste që nxjerrin në pah sfidat dhe përgjegjësitë e raportimit mbi ngjarjet që lidhen me konfliktet etnike dhe procesin e pajtimit.

Veç të tjerash, Beha me gazetarët ndau eksperiencën e tij rreth monitorimit dhe raportimit të rasteve të shumta gjyqësore lidhur me raportimin e sensibilizuar për konflikt.

Gjatë këtij moduli gazetarët dhe studentët e gazetarisë patën rastin të shohin se si narrativat e medias mund të lidhin ndarjet ose t’i thellojnë ato. Nëpërmjet diskutimeve interaktive, pjesëmarrësit kishin mundësi të shohin metodat për gazetarinë etike, dhe strategjitë për të promovuar dialogun dhe paqen në shoqëritë pas konflikti.

Akademia në fushën e raportimit për Ballafaqimin me të Kaluarën (BmK) dhe Raportimin e Sensibilizuar për Konflikt do të vazhdojë edhe me një modul tjetër gjatë këtij muaji.