Rrjeti SafeJournalists po monitoron fillimin e procesit të konsultimit nga Qeveria Shqiptare për Udhërrëfyesin për Sundimin e Ligjit – Kapitulli 23 “Gjyqësia dhe të Drejtat Themelore”. Ky dokument i rëndësishëm politik dhe strategjik përshkruan masat kyçe që parashikohen të ndërmerren në përgjigje të raportit të shqyrtimit të Komisionit Evropian për Shqipërinë, duke trajtuar në mënyrë specifike Kapitullin 23 i cili fokusohet në “Gjyqësori dhe të Drejtat Themelore”. Ne vëzhgojmë me interes fokusin specifik të udhërrëfyesit në lirinë e medias dhe sigurinë e gazetarëve, siç theksohet në seksionin III.G mbi “Lirine e Shprehjes, Lirine e Medias dhe Pluralizmi”.
Ne përgëzojmë përfshirjen e objektivit kryesor: “Shqipëria duhet të marrë masa për të mbrojtur sigurinë e gazetarëve dhe punonjësve të medias nga kërcënimet dhe kërcënimet”. Kjo mirënjohje është një hap pozitiv drejt forcimit të peizazhit mediatik në Shqipëri. Për më tepër, ne vlerësojmë përafrimin e udhërrëfyesit me disa rekomandime të paraqitura në raportet tona vjetore (Treguesit mbi Nivelin e Lirisë së Medias dhe Sigurisë së Gazetarëve dhe Indeksin e Sigurisë së Gazetarëve), duke përfshirë:
- Policia e Shtetit cakton pika kontakti brenda strukturës së saj përgjegjëse për trajtimin e sulmeve ndaj gazetarëve deri në vitin 2024 dhe jep informacion publik për raste të tilla nga viti 2024 e në vazhdim.
- Prokuroria e Përgjithshme publikon rast pas rasti rezultatet e hetimeve për çështjet e gazetarëve nga viti 2024 e në vazhdim.
- Këshilli i Lartë Gjyqësor (KLD) mbledh dhe gjeneron të dhëna për çështjet që përfshijnë gazetarë nga viti 2023 e në vazhdim.
Duke u mbështetur në punën e gjerë kërkimore dhe avokuese, Rrjeti SafeJournalists rekomandon më tej:
- Një shprehje e qartë e qëllimit për të dekriminalizuar plotësisht shpifjen, një rishikim i gjobave të lidhura në përputhje me standardet e BE-së dhe shqyrtimi i efektit që gjobat e tepruara dhe pengesat ligjore mund të kenë në gazetarinë investigative dhe kritike.
- Një rishikim i Kodit Penal për të zbatuar dënime më të rrepta për sulmet ndaj gazetarëve ose punonjësve të medias në krye të detyrës.
- Një qasje proaktive dhe transparente nga Policia e Shtetit në publikimin e rasteve të sulmeve ndaj gazetarëve apo punonjësve të medias dhe vendosja e protokolleve të specializuara për trajtimin e sulmeve të tilla, përfshirë sulmet kibernetike.
- Mbledhja dhe publikimi i të dhënave për hetimet për çështjet që kanë të bëjnë me sigurinë e gazetarëve nga Prokuroria e Përgjithshme, për t’u përfshirë në raportin e saj vjetor.
- Hartimi dhe zbatimi i një metodologjie inspektimi të bazuar në rrezik për të drejtat e punës së gazetarëve nga Inspektorati Shtetëror i Punës, duke iu përmbajtur standardeve të BE-së dhe Këshillit të Evropës dhe pas konsultimit me sektorin. Kjo duhet të zbatohet edhe për Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve.
Lidhur me ndryshimet e propozuara në Ligjin për Mediat Audio Vizuale, ne kërkojmë qartësi dhe specifikime, veçanërisht në lidhje me çështjet e përqendrimit të mediave, kompetencat e Autoritetit të Mediave Audiovizive (AMA) dhe transparencën e pronësisë dhe financimit të portalit online.
Ne bëjmë thirrje për një proces gjithëpërfshirës konsultimi me shoqërinë civile, organizatat për mbrojtjen e medias dhe përfshirjen e ekspertëve të BE/Këshillit të Evropës për çdo ndryshim ligjor. Për më tepër, ne propozojmë një dialog të strukturuar me palët përkatëse të interesit, një rol të zgjeruar të Parlamentit në monitorimin e zbatimit të udhërrëfyesit dhe një vlerësim të kujdesshëm të rolit të Medias dhe Agjencisë së Informacionit në shpërndarjen e informacionit publik.
Rrjeti SafeJournalists mbetet i përkushtuar ndaj sigurisë së gazetarëve dhe lirisë së medias në Shqipëri.
Prishtinë – Shkup – Sarajevë – Zagreb – Beograd – Podgoricë – Tiranë, 3 nëntor 2023
Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës
Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë
Shoqata e Gazetarëve të BH
Shoqata e Gazetarëve Kroatë
Shoqata e Gazetarëve të Pavarur të Serbisë
Sindikata e Mediave të Malit të Zi
