Përshkallëzimi i kërcënimeve dhe dhunës ndaj gazetarëve në Novi Sad, Serbinë veriore, ka arritur në një nivel të paprecedentë në dy javët e fundit. Organizatat e nënshkruara kërkojnë nga autoritetet serbe që të kryejnë një hetim të menjëhershëm dhe të plotë mbi sulmet e vazhdueshme ndaj gazetarëve dhe të sigurojnë që autorët të ndiqen penalisht në përputhje me rrethanat.
Në vetëm dhjetë ditë, jo më pak se shtatë gazetarë janë përballur me kërcënime dhe sulme vetëm në qytetin e Novi Sadit. Qofshin sulme fizike, abuzime verbale, ngacmime në internet apo kërcënime me vdekje, mundësia e gazetarëve serbë për të bërë punën e tyre dhe siguria e tyre fizike rrezikohet rëndë.
Më 8 mars 2024, gazetarët e Televizionit Tanjug dhe Kurir, së bashku me radion 021.rs, u sulmuan verbalisht teksa mbulonin një demonstratë në mbështetje të Ana Mihaljica, tre fëmijët e së cilës iu morën përkohësisht nga Qendra për Punë Sociale në Novi Sad. Gjatë një transmetimi të drejtpërdrejtë në Tanjug, gazetarja Saška Drobnjak u ndërpre nga një grua që pretendonte se ishte avokatja e Mihaljica dhe kërcënonte gazetarët, të cilët ajo i akuzoi se gënjejnë. Një fotograf i Tanjug, një korrespondent i Kurir dhe Žarko Bogosavljević i Reporter 021, u sulmuan gjithashtu verbalisht. Sipas Shoqatës së Gazetarëve të Serbisë (UNS), policia e pranishme nuk ka ndërhyrë për të parandaluar ndërhyrjen në punën e gazetarëve. Korrespondentja e N1 Ksenija Pavkov gjithashtu mori fyerje dhe kërcënime të shumta në internet për dhunë fizike për raportimin e saj për protestën.
Po atë javë, dy gazetarë të tjerë dhe drejtues të Shoqatës së Gazetarëve të Pavarur të Vojvodinës (NDNV), Ana Lalić Hegediš dhe Dinko Gruhonjić, morën mijëra kërcënime me vdekje të dërguara përmes mediave sociale dhe emailit. Ana Lalić Hegediš ka qenë shënjestër e kërcënimeve të tmerrshme me vdekje, duke përfshirë disa të natyrës seksuale dhe ofendime, të drejtuara edhe ndaj NDNV-së që ajo drejton, për komentet që ajo bëri për nacionalizmin në festivalin “Rebedu” në Dubrovnik, ku ishte e ftuar si paneliste.
Që nga 14 marsi 2024, kolegu i saj Dinko Gruhonjić, pedagog gazetar në Universitetin e Novi Sadit dhe drejtor programi i NDNV, ka frikë për jetën e tij dhe të anëtarëve të familjes së tij. Gruhonjić ka qenë objekti i një fushate linçuese publike duke përfshirë kërcënime për dhunë fizike që nga publikimi i një video montazhi me pjesë nga performanca e tij në festivalin Rebid në Dubrovnik vitin e kaluar. Montazhi u manipulua për të krijuar përshtypjen se Dinko po shprehte kënaqësinë e tij për ndarjen e një emri me kriminelin ustash Dinko Shakiq. NDNV i raportoi këto kërcënime në prokurorinë e krimeve të teknologjisë së lartë dhe, për disa prej tyre, dha detajet e autorëve që firmosën me emrat e tyre.
“Ne kemi qenë nën sulm me Asociacionin për dekada. Por këtë herë, është presioni më i madh ndonjëherë. Kush e di se çfarë do të ndodhë me ne”, e thotë me shqetësim Laliqi, ndërsa Gruhonjiq shpreh keqardhjen për “politikën e mosndëshkimit kur bëhet fjalë për kërcënimet ndaj pavarësisë së shtypit në Serbi, edhe kur autorët nuk janë anonimë”.
“Numri i kërcënimeve dhe ofendimeve ndaj gazetarëve është në rritje në Serbi. Duke ditur se Serbia është një vend ku tre vrasjet e gazetarëve në tre dekadat e fundit nuk janë dënuar, ne jemi shumë të shqetësuar për çdo kërcënim ndaj gazetarëve që mbetet i pazgjidhur”, tha Tamara Filipović, menaxhere e projekteve në Asociacionin e Gazetarëve të Pavarur të Serbisë. (NUNS).
Më 15 mars 2024, një banor i Novi Sadit paraqiti ankesa penale kundër Gruhonjić dhe Lalić për gjoja nxitje të urrejtjes dhe intolerancës racore, fetare dhe kombëtare gjatë pjesëmarrjes së tyre në forumin në Dubrovnik. “Ne kemi arsye serioze që mendojmë se paditësi është i lidhur me anëtarë të Partisë Progresive Serbe në pushtet”, deklaroi Gruhonjić. Disa politikanë kanë ringjallur fyerjet në debatet publike.
Ne i bashkohemi Rrjetit SafeJournalists duke u bërë thirrje zyrtarëve që të përmbahen nga targetimi i mediave në Serbi. Retorika e tyre armiqësore legjitimon dhe normalizon dhunën verbale dhe fizike ndaj gazetarëve dhe punonjësve të medias. Ne u bëjmë thirrje autoriteteve të garantojnë një mjedis të sigurt për gazetarët, duke i lejuar ata të punojnë pa pasur frikë për jetën e tyre dhe t’i japin fund kulturës së papranueshme të mosndëshkimit duke hetuar sistematikisht sulmet dhe ankesat.
Signed:
European Federation of Journalists (EFJ)
International Federation of Journalists (IFJ)
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
OBC Transeuropa (OBCT)
International Press Institute (IPI)
Free Press Unlimited (FPU)
SafeJournalists Network – Association of Journalists of Kosovo, Association of Journalists of Macedonia, BH Journalists Association, Croatian Journalists’ Association, Independent Journalists Association of Serbia and Trade Union of Media of Montenegro
