SARAJEVO, 23.12.2017.-Pitanje zaštite medija od političkih uticaja, između ostalog je dio regulatornih principa sadržanih u Zakonu o komunikacijama Bosne i Hercegovine koji podrazumijevaju odvojenost emitera od političke kontrole i manipulacije, a u cilju jačanja demokratskih principa i uspostavljanja tržišne ekonomije.
S tim u vezi i pravila i propisi Regulatorne agencije za komunikacije (Agencija) idu u tom smjeru da se osigura nesmetan rad elektronskih medija u Bosni i Hercegovini. Naime, pravilima Agencije 76/2016 o audiovizuelnim medijskim uslugama i 77/2016 o medijskim uslugama radija, kojima je regulisano djelovanje RTV stanica u Bosni i Hercegovini, postoje odredbe, prvenstveno za javne stanice (prema pravilima Agencije osnovane od strane države, entiteta, Distrikta Brčko, kantona, grada ili opštine, njihovih upravnih organizacija ili institucija, odnosno imaju udio veći od 51% u vlasništvu ili finansiranju) koje su, imajući u vidu status i način finansiranja, najizloženije riziku od raznih uticaja na njihovu nezavisnost.
Kako bi se zaštitila nezavisnost javnih RTV stanica, Agencija je propisala da lica ovlaštena za zastupanje i lica koja obavljaju poslove glavnog i odgovornog urednika javne RTV stanice, ne mogu biti izabrani vršioci javne dužnosti niti članovi tijela političkih subjekata, koji prema definiciji podrazumijevaju političku stranku, nezavisnog kandidata, koaliciju ili listu nezavisnih kandidata ovjerenu za učešće na izborima, kao ni organizacija koje su osnovali navedeni politički subjekti. Isto tako, lica ovlaštena za zastupanje i lica koja obavljaju poslove glavnog i odgovornog urednika javne RTV stanice su dužna dostaviti Agenciji izjavu kojom potvrđuju da ispunjavaju taj uslov. Pored toga, prilikom izbora članova za Uredničko vijeće javnih RTV stanica (savjetodavni organ javnih RTV stanica po pitanjima programskih sadržaja i programske šeme), Agencija je propisala da izabrani vršilac javne dužnosti ne može biti član Uredničkog vijeća.
Kada su u pitanju Javni RTV servisi, u relevantim Zakonima, entitetskim i državnim, propisano je, između ostalog da članovi Upravnog odbora, a i članovi Programskog vijeća, tamo gdje je Zakon predvidio njihovo postojanje, ne mogu biti članovi organa političkih stranaka. Ista odredba je, od strane Agencije, uvrštena i opšte uslove Dozvole za Javni RTV Sistem. Također, Zakonima a i uslovima Dozvole Sistema, propisano je da će se program javnih RTV servisa proizvoditi i uređivati nezavisno od stavova državnih organa, političkih stranaka i drugih interesnih grupa. Kodeksom o audiovizuelnim medijskim uslugama, Agencija je također na određen način pružila zaštitu RTV stanicama uspostavljajući standarde kada je u pitanju proizvodnja i emitovanje programa, na način da su pružaoci medijskih usluga slobodni u kreiranju i uređivanju svojih sadržaja, uz poštivanje osnovnih prava i sloboda. Pored toga što program svake RTV stanice treba da bude baziran na poštivanju profesionalnih i opšteprihvaćenih vrijednosnih i etičkih standarda, pravičan i nepristrasan, on, između ostalog, ne može tendenciozno promovisati interese jednog političkog subjekta ili bilo koje grupe ili pojedinca.
Sve navedeno predstavlja ono što je Agencija u okviru svojih nadležnosti mogla uraditi da osigura nezavisnost RTV stanica u pogledu emitovanja i proizvodnje programa, propisujući norme kojima se mogu zaštiti. Ono na što Agencija ne može uticati, a što predstavlja osnov za mogući uticaj na nezavinost medija, jeste finansiranje. Svjedočimo vrlo teškom finansijskom položaju javnih RTV servisa, prvenstveno BHRT-a, koji su pred finansijskim kolapsom i prijeti im gašenje zbog neredovnog i nedovoljnog izvora finansiranja. U boljem položaju nisu ni ostale RTV stanice, obzirom da je naše medijsko tržište prostorno malo i siromašno u poređenju sa susjednim ili evropskim tržištima. Ako uzmemo u obzir činjenicu da je način finansiranja medija jedan od osnovnih kriterija po kojima se određuju medijske slobode, ne iznenađuje izvještaj Reportera bez granica za 2017. godinu koji je Bosnu i Hercegovinu, od 180 zemalja, svrstao na 65. mjesto.
Ovaj tekst je originalno objavljen u drugom izdanju specijalnog biltena Udruženja BH Novinari, koji se realizira u okviru projekta “Mediji i javni ugled”, kao doprinos javnoj raspravi o temi transparentnosti medijskog vlasništva i zagovaranju donošenja zakona za unapređenje medijskog prostora i tržišta informacija u BiH. Bilten možete preuzeti ovdje.
