PODGORICA, 11.11.2020. – Iako o otvorenoj cenzuri u crnogorskim medijima ima malo podataka, prikrivena cenzura se gotovo odomaćila i postala sastavni dio redakcija. Bilo da je riječ o politizaciji ili makretizaciji medija, sa jedne strane, nasilju nad novinarima/kama ili njihovom lošem ekonomskom položaju, sa druge strane, brojni su izvještaji o postojanju ovog vida uticaja na izvještavanje.
Politički uticaj najbolje se reflektuje tokom izbornog procesa, gdje su i međunarodne posmatračke misije konstatovale polarizaciju medijske scene i neobjektivno informisanje javnosti. Stoga ne čudi što je posmatračka misija OEBS/ODIHR nakon Parlamentarnih izbora u avgustu konstatovala da je “nedostatak uređivačkog izvještavanja ograničio dostupnost analitičkih nepristrasnih informacija građanima”. Sa druge strane, borba velikog broja medija za veoma ograničeno marketinško tržište, učinila ih je ranjivim na njihove uticaje, stoga, ne čude svjedočenja novinara/ki o pritiscima ukoliko izvještavaju o oglašivačima.
Novinari/ke u Crnoj Gori skroni su autocenzuri iz mnogo razloga, a jedan od najznačajnijih jeste rastuće nasilje prema medijskim radicima/cama. Od 2015. godine u Crnoj Gori je registrovana su 43 napada na novinare/ke ili medije, a od toga veliki dio ostao je nerasvijetljen, uključujući ubistvo urednika „Dana“ Duška Jovanovića i ranjavanje novinarke Olivere Lakić.
Iako je kleveta dekriminalizovana još 2011. godine, crnogorsko zakonodavstvo i dalje posjeduje odredbe koje su u suprotnosti sa međunarodnim standardima i guše slobodu izražavanja. Stoga smo svjedoci brojnih hapšenja tokom godine, a tiču se „širenja panike i nereda“ i „remećenja javnog reda i mira“ putem objava na društvenim mrežama.
Nimalo ohrabrujući nije ni broj sudskih postupaka zbog povrede časti i ugleda, samo tokom perioda 2016-2018. godine, pokrenuto je čak tridesetak. Olakšavajuća okolnost je što su sudije prošle brojne obuke, pa često u svojim odlukama citiraju praksu Evropskog suda za ljudska prava. Sindikat medija Crne Gore prati aktivne slučajeve povrede časti i ugleda na štetu novinara/ki ili medija i od početka godine ispratili smo više od 80 ročišta u sudovima širom Crne Gore.
Loš ekonomski položaj najbolje se opisuje time da, prema posljednjim dostupnim podacima, prosječna plata novinara/ke u Crnoj Gori, manja je od državnog prosjeka. Ukoliko se tome doda da im uglavnom nisu plaćeni prekovremeni sati i rad tokom praznika, uz negativan uticaj pandemije COVID19, ne čudi rijetko analitičko novinarstvo i mali broj istraživačkih priča.