Në Ditën Ndërkombëtare të Gruas, Rrjeti SafeJournalists thekson se pozita e gazetareve në Ballkanin Perëndimor mbetet e vështirë. Edhe pse gazetaret zakonisht punojnë në kushte të ngjashme me kolegët e tyre meshkuj, duket se ka ende një hendek gjinor dhe se në disa pozita në sektorin e medias, gazetaret ende fitojnë më pak se kolegët e tyre meshkuj dhe ka më pak të tilla në pozitat menaxheriale në media. Punëtorët atipikë, si gazetarët e pavarur, shpesh nuk kanë të drejta si pushimi i lehonisë apo lehonia, sepse nuk kanë kontratë pune.
Gratë në media janë të ekspozuara edhe ndaj fyerjeve dhe kërcënimeve në rrjetet sociale, të cilat shpesh janë seksiste dhe të bazuara në stereotipe gjinore, gjë që cenon reputacionin e tyre personal dhe profesional. Këto presione shpesh nuk raportohen dhe shumë gazetare femra mendojnë se ankesat e tyre nuk do të merren seriozisht ose se do të përballen me hakmarrje nëse flasin.
Megjithëse gazetaret në Shqipëri vazhdojnë të raportojnë ngacmimet seksuale, dhunën në internet dhe fushatat e shpifjeve si format më të zakonshme të presionit me bazë gjinore me të cilat përballen, disa raste mbeten ende të paraportuara, sepse shumë gazetare mendojnë se ankesat e tyre nuk do të merren seriozisht ose se ato do të përballen me hakmarrje për atë që flasin. Për më tepër, ka një shqetësim në rritje për dezinformimin gjinor dhe dhunën në internet ndaj gazetareve. Sipas gazetareve nga Shqipëria, ato kanë raportuar se kanë marrë një numër të madh komentesh mizogjene dhe kërcënuese në rrjetet sociale, ku disa komente janë shprehimisht të dhunshme apo me konotacione seksuale. Ky lloj ngacmimi dhe keqinformimi në internet dëmton karrierën e grave, pasi mund t’i dekurajojë ato nga ndjekja e historive të caktuara ose marrja e roleve të caktuara në industrinë e medias.
Në Maqedoninë e Veriut, vlerësimi i përgjithshëm është se pozicioni i gazetareve në redaksi nuk ndryshon shumë nga pozicioni i kolegëve meshkuj. Megjithatë, fakti është se vetë gazetaret shpesh nuk e njohin diskriminimin gjinor dhe pozitën e pafavorshme të grave në raport me burrat në vendin e punës. Në rastet e raportimit për tema të ndjeshme, gazetaret pësojnë fyerje dhe poshtërime, të cilat ua prishin reputacionin personal dhe profesional, ndërsa kualifikimet zbatohen ekskluzivisht për gratë, në kuptimin pezhorativ, bazuar në paragjykime dhe stereotipe gjinore, sipas Shoqatës së Gazetarëve të Maqedonia (SHGM).
Siç thonë ata, duket se ngacmimet, kërcënimet dhe presionet në rrjete u ndodhin më shpesh grave, sepse ambienti është ende i tillë që gazetaret mund të pësojnë ofendime më të mëdha, ndryshe nga kolegët e tyre, vetëm pse janë gra. Komentet dhe mesazhet kanë më pak gjasa të kritikojnë performancën e tyre profesionale, në krahasim me pamjen e tyre fizike ose jetën personale.
Edhe pse kohët e fundit nuk ka pasur ndonjë dallim të madh në mes të numrit të sulmeve dhe kërcënimeve të drejtuara ndaj burrave dhe grave në Kroaci, është vënë re se kërcënime më të ashpra janë drejtuar ndaj grave, si dhe se në vitet e fundit ato kanë qenë viktima të sulme fizike më shpesh.
Gazetaret zakonisht punojnë në kushte të ngjashme me kolegët e tyre meshkuj, megjithatë duket se ka ende një hendek gjinor dhe se në disa pozicione në sektorin e medias, gazetare ende fitojnë më pak se meshkujt. Punëtorët atipikë, si gazetarët e pavarur, shpesh nuk kanë të drejta si pushimi i lehonisë, sepse nuk kanë kontratë pune.
Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës shprehet i shqetësuar për rritjen e numrit të sulmeve ndaj gazetarëve në Kosovë, veçanërisht për trendin shqetësues të sulmeve ndaj gazetareve. Ata deklarojnë se gratë janë shpesh objektiva më të lehta dhe se është e nevojshme të mbrohet siguria dhe të drejtat e tyre. Ata u bëjnë thirrje të gjithë gazetarëve, veçanërisht grave, të raportojnë çdo sulm apo kërcënim me të cilin përballen në mënyrë që të veprohet dhe të kenë mbështetje të menjëhershme.
Gazetaret në Serbi janë më pak të sulmuara dhe të kërcënuara sesa gazetaret në përgjithësi, por këto kërcënime janë jashtëzakonisht të ashpra dhe të rënda. Gazetaret janë veçanërisht në shënjestër në sferën online, ku kërcënimet pasohen nga fyerje mizogjene dhe trajtime që janë gra. Kërcënimet janë jashtëzakonisht të ashpra, komentohet për pamjen e tyre, qëndrimet në lidhje me çështje të ndjeshme, e veçanërisht ata që komentojnë qëndrimin ndaj grave dhe grupeve LGBT janë në shënjestër të sulmeve. Ato shpesh janë të ekspozuar ndaj gjuhës së urrejtjes, e cila, përveç asaj që thuhet, shoqërohet pothuajse rregullisht me deklarata mizogjene.
Për gazetaret është më e vështirë të kalojnë proceset para organeve kompetente, të cilat janë shumë të vrazhda në trajtimin e tyre, nuk respektojnë të drejtën e privatësisë dhe shpeshherë shpjegojnë se është një mënyrë normale komunikimi nga qytetarët ndaj tyre kur ato kërcënohen dhe ofendohen gjithashtu, ekspozohen nga veprime të panevojshme dhe veçanërisht kontakte të rrezikshme me ata që i kërcënojnë, dhe nga ana tjetër vuajnë presionin e mjedisit, kolegëve, shpesh edhe familjarëve dhe miqve, të cilët i konsiderojnë pjesërisht përgjegjës për çfarë ndodh me tp. Kjo është një nga arsyet pse shumë gazetare heqin dorë nga raportimi i kërcënimeve ndaj autoriteteve.
Sipas Shoqatës së Gazetarëve të BH, fakti që pas kërcënimeve dhe sulmeve verbale në Bosnje dhe Hercegovinë shpesh qëndrojnë njerëz në poste të larta publike, si Presidenti i Republikës Srpska Milorad Dodik, i cili shquhet në një kontekst negativ dhe si “rekordmen”. në numrin e sulmeve ndaj gazetareve, komentet mizogjene dhe shkeljet brutale të të drejtave të njeriut. Në asnjë rast, kërcënimet e Milorad Dodik, autoritetet kompetente gjyqësore apo institucionet qeveritare si Qendra Gjinore e Republika Srpska apo Agjencia për Barazi Gjinore e Bosnjë-Hercegovinës nuk vepruan në detyrën e tyre zyrtare apo nuk morën ndonjë masë ligjore për të mbrojtur gazetaret.
Ekziston një problem serioz në mbrojtjen e gazetareve në rastet e dhunës dhe kërcënimeve online, sepse nuk është ngritur asnjë aktakuzë ndaj një ose më shumë personave, të cilët, duke shënjestruar për një kohë të gjatë gazetaret, përdorin gjuhën e urrejtjes dhe fyerjet verbale ndaj një bazë gjinore, vënë në pikëpyetje sigurinë e gazetareve, si dhe integritetin e tyre profesional dhe njerëzor.
Sindikata e Mediave të Malit të Zi (TUMM), në vitin 2023 ka dokumentuar 6 sulme dhe kërcënime alarmante drejtuar grave të guximshme në industrinë e medias në Mal të Zi. Këtu përfshihet edhe rasti i parë i ngacmimeve seksuale në këtë sektor.
Statusi i grave në gazetari në Mal të Zi vazhdon të ngecë, edhe pse ato janë shumica e personelit mediatik, sipas TUMM. Hulumtimi i organizatës thekson sfidat me të cilat përballen gratë në balancimin e jetës së tyre personale dhe profesionale, shpesh të përkeqësuara nga mungesa e mbështetjes editoriale dhe të kolegëve në adresimin e këtyre sfidave. Sindikata e Mediave të Malit të Zi u bën thirrje gazetarëve dhe punonjësve të medias që të bashkohen në luftë në mënyrë që çdo gazetar, pavarësisht gjinisë, të mund të punojë pa frikë nga ngacmimet apo dhuna. “Të krijojmë së bashku një mjedis më të sigurt me më shumë respekt për të gjithë”, tha Unioni.
Vitin e kaluar, në Ditën Ndërkombëtare të Gruas, rrjeti SafeJournalists nisi fushatën “Gazetaret në vijën e parë të frontit” (women.safejournalists.net), qëllimi i së cilës ishte të vinte në dukje pozitën e grave në gazetari dhe ekspozimin e tyre ndaj sulmeve dhe kërcënimeve.
Që nga viti 2016, më shumë se 1650 raste janë regjistruar në bazën e të dhënave të Rrjetit të sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve dhe punonjësve të tjerë të medias. Vit pas viti, numri i kërcënimeve dhe sulmeve të drejtuara ndaj gazetareve dhe punonjësve të medias u rrit. Kjo është arsyeja pse rrjeti SafeJournalists vendosi të nisë një fushatë në të cilën u organizua ekspozita e parë online, ku katërmbëdhjetë gazetare nga vendet e Ballkanit Perëndimor që përjetuan diskriminim, presion, kërcënime, madje edhe sulme fizike treguan historitë e tyre.
Rrjeti SafeJournalists do të mbetet i përkushtuar për të monitoruar, analizuar dhe raportuar për shkeljet e të drejtave të gazetareve për të mbrojtur sigurinë e tyre.
Ekspozitë “Gazetaret në vijën e parë të frontit”, mund ta shihni këtu:https://women.safejournalists.net/
Bashkohuni me ne për të mbrojtur sigurinë dhe dinjitetin e gazetareve!
