Напредокот во спроведувањето на медиумската саморегулација, медиумските реформи, безбедноста и заштитата на новинарите и медиумските работници беа дел од темите за коишто вчера дискутираа претставници на ЗНМ и СЕММ со Шефот на Делегацијата на ЕУ во државата.

Претставниците на ЗНМ укажаа на задоцнетите реформи во медиумскиот сектор, барајќи поддршка од Делегацијата на ЕУ во Скопје за продолжување на процесите во Собранието на РСМ. ЗНМ потсети на фактот што Кривичниот закон, со кој се обезбедува заштита на медиумските работници, веќе осум месеци е заглавен во собраниска постапка, како и за кризата со неизбор на членови во медиумскиот регулатор и советот на МРТ.

Претставничките на СЕММ укажаа на зголемениот број на претставки за неетичко известување на медиумите и за прекршување на Етичкиот кодекс. Статистиката на СЕММ покажува дека најчесто се нарушува член 1 од Кодексот на новинарите, поврзан со точноста и вистинитоста во информирањето, како и членот 8, којшто е поврзан со сензационалистичкото информирање.

Амбасадорот на ЕУ изрази поддршка за заложбите на двете организации во подобрувањето на состојбите во медиумската сфера, а наскоро следува заеднички настан на којшто подетално ќе се дискутира за овие прашања со новинари и засегнати страни од медиумскиот сектор.

На 10 јануари, Европската комисија објави отворени јавни консултации за претстојниот европски закон за слобода на медиумите, значајна иницијатива што ја најави претседателката Фон дер Лајен во нејзиното обраќање за ситуацијата во Унијата во 2021 година за заштита на медиумскиот плурализам и независност во внатрешен пазар на ЕУ. Ова уследи по повикот за докази објавен на 21 декември 2021 година во кој се наведени главните цели на иницијативата, можните опции и влијанијата.

Потпретседателката на ЕК за вредности и транспарентност, Вера Јоурова, рече: „Медиумите се столб на демократијата. Но, денес овој столб се пробива, со обидите на владите и приватните групи да извршат притисок врз медиумите. Затоа, Комисијата ќе предложи заеднички правила и заштитни мерки за заштита на независноста и плурализмот на медиумите. Новинарите треба да бидат способни да ја вршат својата работа, да ги информираат граѓаните и да повикуваат на одговорност без страв или наклонетост. Сега отворивме широки консултации за да дојдеме до најдобриот предлог“.

Комесарот за внатрешен пазар Тиери Бретон додаде: „Мораме да ја обезбедиме независноста на европските медиуми, нивната иновативност и одржливост, како и тоа да работат без какво било неоправдано мешање во нивните активности, без разлика дали се приватни или јавни. Денес ги започнуваме нашите консултации за претстојниот Закон за слобода на медиумите: сакаме да ги слушнеме вашите ставови и да ги истражиме вашите решенија за поотпорен медиумски пазар, кој на граѓаните им обезбедува разновидни и веродостојни информации“.

Целта на консултациите е да се соберат ставови за најважните прашања кои влијаат на функционирањето на внатрешниот медиумски пазар, вклучително и различни видови медиумско мешање, како и економските трендови. Опфаќа три главни области поврзани со медиумските пазари, првата се фокусира на транспарентноста и независноста (на пр. испитување трансакции на медиумскиот пазар, транспарентност на сопственоста на медиумите и мерење на публиката), втората за условите за нивно здраво функционирање (на пр. изложеност на публиката на различни ставови , медиумски иновации на пазарот на ЕУ) и трето за правична распределба на државните ресурси (на пр. независност на јавните медиуми, транспарентност и правична распределба на државното рекламирање). Исто така, се очекуваат повратни информации за основните опции за управување со Законот, кои би можеле да се надоврзат на Европската регулаторна група за аудиовизуелни медиумски услуги (ERGA).

Предлогот треба да биде претставен од Комисијата во третиот квартал од 2022 година. Отворените јавни консултации бараат да се соберат ставовите, доказите и податоците на граѓаните, особено новинарите, медиумите (и приватните и јавните), академската заедница, граѓанското општество, јавните власти, бизнисите и сите засегнати страни да и помогнат на Комисијата да ги обликува овие нови правила. Коментарите може да се даваат до 21 март 2022 година на порталот Say Your Opinion.

Позадина

Европскиот закон за слобода на медиумите се планира да се донесе во третиот квартал од 2022 година, како што е наведено во Програмата за работа на Комисијата за 2022 година, кој ќе се надоврзе на ревидираната Директива за аудиовизуелни медиумски услуги, која поставува правила за независност на медиумските регулатори, промовира транспарентност на сопственоста на медиумите и признава дека уредувачките одлуки треба да бидат ослободени од мешање на други актери. Иницијативата ќе се фокусира на елиминирање на бариерите за воспоставување и работа на медиумски услуги и ќе има за цел да воспостави заедничка рамка за подобрување на внатрешниот пазар во медиумскиот сектор, со цел да се зачува слободата на медиумите и плурализмот на тој пазар. Тоа ќе биде поврзано со напорите на ЕУ за промовирање на демократското учество, борбата против дезинформациите и поддршката на слободата на медиумите и плурализмот како што е наведено во Европскиот акционен план за демократија. Конкретно, ќе ја надополни неодамна усвоената Препорака за заштита, безбедност и зајакнување на новинарите, предложениот пакет на Законот за дигитални услуги и претстојната иницијатива за заштита на новинарите и бранителите на правата од парнична постапка (SLAPP). Европскиот закон за слобода на медиумите, исто така, ќе оди рака под рака со акциите поврзани со одржливоста, издржливоста и дигиталната трансформација на медиумскиот сектор, кои се спроведуваат во рамките на Акцискиот план за медиуми и аудиовизуелни медиуми.

Како дел од активностите на секцијата на сниматели при ЗНМ, викендов се реализира тродневна работилница во Охрид на тема: ,,Унапредување на соработката помеѓу снимателите и новинарите” на која посебен придонес даде Виктор Стефановски – извршен продуцент во ТВ Сител, Предраг Перовиќ – снимател од Јавниот сервис на Црна Гора (РТЦГ), Горан Копривица – снимател од Радио телевизија Србија (РТС) а модератор на настанот беше Трајче Илиевски, претставник на секцијата на сниматели при ЗНМ.

Во своето обраќање пред учесниците, Претседателот на Здружението на новинарите на Македонија Младен Чадиковски изјави: ,,Oд исклучителна важност на секциите при ЗНМ се ваквите настани и обуки каде преку заедничка дискусија и изложување на проблемите и потенцијалните решенија се подобрува комуникацијата и се унапредуваат вештините на новинарите, снимателите и медиумските работници во иднина. Практиките новинари и сниматели заедно да дебатираат за предизвиците во новинарството ќе помогне кон подигнување на квалитетот на тимската работа, во дух на заедничко разбирање и на крајот, поквалитетен продукт, сторија, репортажа и слично.” – истакна Чадиковски

Претставникот на секцијата на сниматели при ЗНМ, Трајче Илиевски потенцираше дека ваквите настани се од особена важност за секцијата како и придонесуваат за унапредување на соработката, солидарноста меѓу фелата и јакнење на капацитетите на снимателите од една страна и на новинарите од друга страна. Ме радува фактот дека на оваа средба учествуваат триесетина сниматели и новинари од 10 градови од дражавата како и двајца регионални претставници од Србија и Црна Гора. Покрај тоа што разменивме компаративни искуства и предизивици со кои се соочуваме секојдневно, дојдовме до заеднички заклучоци кон што треба да се фокусираме во иднина во интерес на унапредување на еснафот.

На работилницата се дискутираше за основните обврски на новинарите и снимателите меѓусебната соработка на дневна основа на настани на терен и внатре во редакција, нивната комуникација и координација, како и за тоа како ќе изгледаат ТВ прилозите во иднина, теми кои ги отвори за дискусија Виктор Стефановски.

Горан Копривица (Радио Телевизија Србија) и Предраг Перовиќ (Радио Телевизија Црна Гора) гостин предавач говореа за компаративни искуства во односите и комуникацијата помеѓу новинари и сниматели во јавниот сервис во Србија и во Црна Гора.

„Во Србија, како и тука, за време на настани настанува проблемот со кој се соочуваме сите ние,  просторот и условите за работа. Но благодарение на меѓусебната поддршка со колегите, успеваме да ја сработиме работата. Би сакал да наведам еден пример за тоа како се работи во земји како Франција: за време на посета на тогашниот претседател на Франција, Жак Ширак во Белград, нивниот тим дојде со комплетна опрема за емитување почнувајќи од осветлувањето, се со цел нивниот претседател да биде најдобро прикажан, каде и да се наоѓа во светот.“

Морам да го споделам моето задоволство дека ова што вие колеги од Северна Македонија го имате направено со секцијата на сниматели при ЗНМ, како и ваквите настани за взаемната соработка со новинарите, вие сте пионери на Западен Балкан и ви честитам за покажаната иницијатива и солидарност меѓу претставниците на фелата   – потенцираше Копривица од РТС.

Колегата Предраг Перовиќ од јавниот сервис на Црна Гора се согласи со генералната забелешка и рече: „Истото се случува во Црна Гора, се соочуваме со истите предизвици, но успеваме да ги надминеме благодарение на меѓусебната соработка и солидарност.“ Но како и колегата Горан од РТС сметам дека ова вие што го имате направено и го правите како секција на сниматели треба да го пренесеме како искуство кај нас меѓу нашите колеги како одличен пример за взаемна соработка. – изјави Перовиќ.

Во рамките на работилницата имаше практични вежби и дискусија за меѓусебната комуникација, улогата на новинарот и улогата на снимателот, а се зборуваше и за етиката во работата на снимателите и спецификите и деталите од секојдневните предизвици со кои се соочуваат заеднички снимателите и новинарите.

Во отворената дискусија се споделија предностите на професијата, но и предизвиците со кои се соочуваат снимателите како во државава така и во и соседните земји.

Утврдено беше дека соработката помеѓу снимателите и новинарите постои, има голема професионална солидарност, но секогаш има простор за подобрување на кој ќе се работи и во иднина. Оваа работилница наиде на позитивни коментари и критики помеѓу секцијата на сниматели и новинарите, што претставува чекор напред во подобрување на условите за работа во оваа област.

Денес во Собранието на РСМ се одржа регионалната конференција на тема ,,Унапредување на дијалогот меѓу парламентите и новинарите од Западен Балкан” која беше во организација на Здружението на новинарите на Македонија (ЗНМ) во соработка со Собранието на Република Северна Македонија.

Целта на оваа Регионална конференција е да се унапреди дијалогот помеѓу пратениците од националните парламенти и здруженијата на новинари во земјите од Западен Балкан во насока на подобрување на состојбата на слободата на изразување како основно човеково право и зајакнување на улогата на граѓанските организации.

На оваа конференцијата, претставниците на четирите парламенти и новинарските здруженија од Западен Балкан потпишаа заедничка Декларација за унапредување на дијалогот меѓу парламентите и новинарските здруженија од Западен Балкан и се договорија секоја година да организираат регионална конференција во една од земјите во регионот.

Во своето обраќање претседателот на Здружението на новинари на Македонија, Младен Чадиковски кажа: „Без предуслови за слободна политичка арена вие пратениците не можете да им служите на граѓаните кои ве избрале. Без предуслови за безбедна работа на новинарите, ние новинарите не можеме достоинствено да им служиме на граѓаните во насока на правовремено и непристрасно известување. Затоа сме денес заедно, вие да ја почувствувате вистинската одговорност во вашите пратенички клупи, а ние можеби да ја слушнеме и другата страна на приказната. Знам дека не сме безгрешни. Новинарството живее во ера која се обидува да биде дел од пропагандни и лажни наративи, но ние професионалците имаме обврска да ги посочиме со прст оние што прават проблеми во нашите редови.“

Претседателот на Собранието на Р. Северна Македонија, Талат Џафери изјави дека му е чест што е дел од една ваква конференција чија цел е подобрување на дијалогот меѓу парламентите и новинарите. Kажа дека медиумите се од голема важност за секоја земја, но и се присутни во секој агол од светот. Секој закон ги покажува слабостите преку имплементација во општеството, а токму законите се тие кои ја носат безбедноста на новинарите , што е пак од есенцијална важност за секоја држава.

„Мора да продолжиме да работиме на нееднаквиот третман на новинарите за да нема напади и закани. Има уште многу да се направи, но оваа конференција е добар почеток, а потпишувањето на заедничката декларација е продлабочување на оваа соработка.“

Покрај претседателот на Собранието на РСМ, Талат Џафери, претседателот на ЗНМ, Младен Чадиковски, на настанот учествуваа: претседателот на Собранието на Р. Црна Гора, Г-н Алекса Бeчиќ, потпретседателот на Собранието на Р.Србија, Радован Тврдишиќ и Претставник на Собранието на БиХ – Лазар Продановиќ.

Пред присутните се обрати и претседателот на црногорското собрание Алекса Бечиќ кој ја поздрави иницијативата за соработката меѓу новинарите и парламентарците и нагласи дека голема е одговорноста на новинарите при пласирање на информациите, што носи пак сличности со пратениците кои исто така имаат одговорност пред граѓаните кои ги избрале. Со оваа конференција се поставуваат нови стандарди за дијалогот меѓу новинарите и парламентарците, рече Бечиќ.

Веднаш по него, се обратија Радован Тврдишиќ, и Лазар Продановиќ  кои исто така ја истакнаа важноста од соработката помеѓу двете страни која ќе служи како поддршка за европска перспектива на земјите од Западен Балкан и изразија надеж дека ќе премине во добра пракса за идна регионална соработка.

Збор земаа и претставниците на новинарските здруженија од Западен Балкан: Драган Секуловски, извршен директор на ЗНМ, Радомир Крачковиќ, потпретседател на Синдикатот на новинари на Црна Гора, Жељко Бодрожиќ, претседател на Независното здружение на новинари на Србија и Борка Рудиќ, генерален секретар Здружението на новинари од БиХ. Во работниот дел свое обраќање имаа Бојан Василевски, заменик генерален секретар на Собранието на РСМ, Драган Бојовиќ, претставник на Собрание на Р. Црна Гора и Златко Вукмировиќ, шеф на службата за информации на Парламентарното собрание на Р. Босна и Херцеговина.

Конференцијата е организирана во рамките на регионалниот проект „Подобрување на дијалогот меѓу новинарските здруженија и парламентите во Западен Балкан за посилен граѓански сектор“, финансиран од СИДА, во рамките на проектот „Заштита на граѓанскиот простор – регионален центар за развој на граѓанското општество“ имплементиран од BCSDN.