СКОПЈЕ, 10.10.2018 – Со големо задоволство ви го најавуваме второто издание на Истражувачкиот филмски фестивал Скопје, кој ќе се одржи од 25 до 27 октомври во Кино Култура. Водечка тема ќе биде „Truth, lies & likes/„Вистината, лагите и лајковите“.

Ако порано „лагата шеташе половина свет, додека вистината уште ги облекуваше чевлите“, денес технологијата ѝ дава инстант билет на лагата до секоја точка на Земјата, додека вистината уште се бори да игра по старите правила во новата дигитална ера. Заедно со низа позитивни аспекти и безброј можности, онлајн-сферата донесе и феномени како лажните вести, отворено поле за политичка пропаганда, манипулации, спинови и уште полесно наметнување на разните агенди од центрите на моќ. Борбата за јавниот интерес и потрагата по вистината како главна мисија на новинарството, стануваат сѐ потешки.

Големиот интерес на публиката за дебатата на првото издание на фестивалот „Македонија и феноменот на лажни вести“ ни покажа дека иако секој има различно видување за тоа што е вистина, сепак многумина сме обединети во желбата да ја пронајдеме.

Затоа, второто издание на Истражувачкиот филмски фестивал Скопје ја разгледува вечната борба за превласт меѓу вистината и лагата, која кулминира во дигиталниот 21 век. Фестивалот го организира Платформата за истражувачко новинарство и анализи и партнерите ФЕС – Скопје.

Започнуваме со Џејн Литвиненко (Jane Lytvynenko) од BuzzFeed News, со која ќе ги бараме начините за дознавање на вистината и справување во дигиталниот универзум преку проверка на фактите.  Првиот фестивалски ден ни го носи и истражувачкиот документарец на британската телевизија „Channel 4, Inside Facebook: Secrets of the Social Network“, овозможувајќи ни редок увид зад кулисите на социјалната мрежа, во светот на модераторите кои одлучуваат меѓу цензура и слобода на говор на омраза.

На второто издание на ИФФС, за прв пат имаме и претставник на Google, Daniel Rzasa од нивната програма Google News Lab, кој ќе ги претстави можностите што најновите дигитални алатки им ги нудат на современите новинари. Новинарската лабораторија на „Гугл“ е тим кој е дел од Google News Initiative чија мисија е да соработува со новинарите и медиумските претприемачи за да придонесе во иновацијата во новинарството.

Годинава ИФФС ќе пречека и тројца врвни истражувачки новинари од Германија, Анете Довидајт (Anette Dowideit) од Welt, Фолкер Штајнхоф (Volker Steinhoff) од најстариот истражувачки ТВ-магазин Panorama и Оливер Шром (Oliver Schröm), главен уредник на CORRECT!V, со кои ќе разговараме за предизвиците со кои се соочува истражувачкото новинарство во Германија, како и опасноста од ширење лажни вести и дезинформации во Европа.

Со истражувачкиот новинар Карло Бонини (Carlo Bonini) од италијанскиот весник „Ла Република“ и Мат Сарнецки (Matt Sarnecki), продуцент од The Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) ќе го разгледаме сериозниот ризик кој ги следи новинарите во секоја нова потрага по вистината и ќе разговараме за безбедноста на новинарите во Европа. Бонини и Сарнецки ќе ги претстават документарните филмови „Дафне“ за убиството на новинаркатаод Малта, Дафне Каруана Галиција и „Убивајќи го Павел“ („Killing Pavel“), посветен на проблематичната полициска истрага за убиството на белорускиот новинар Павел Шеремет.

Годинава ИФФС ја носи и успешната приказна на хрватскиот портал Lupiga, каде новинарите Ивор Цар и Ладислав Томичиќ ќе говорат за успехот на нивната crowdfunding кампања, во која успеаја да соберат повеќе од 42.000 долари од своите читатели како финансиска поддршка за понатамошно независно функционирање на нивниот медиум.

Вториот фестивалски ден е македонски ден – посветен на медиумите и новинарството во Македонија и предизвиците на домашен терен. Ќе се обиде да продре во актуелното прашање за власта и пиарот на социјалните мрежи, каде новинари и медиумски личности ќе дискутираат со претставник од владиниот пиар. Ќе ги разгледаме и задачите што им претстојат на новите генерации истражувачки новинари кај нас и ќе поразговараме со помлади, но и поискусни познати новинари од Македонија, кои секојдневно работат на доближување на вистината до граѓаните. Покрај документарците на СКУП и „Кадар“, ќе ја видиме и велешката бајка „Fake News Fairytale“ на лондонската режисерка Кејт Стоунхил (Kate Stonehill). Од успешната домашна приказна за кратки видеа „Види Вака“ ќе ни раскажат како во една минута да ја освоите публиката на социјалните мрежи.

Влезот за сите настани ќе биде бесплатен, а целосната програма и сите детали за настаните на ИФФС2 ќе бидат објавени наскоро. Партнери на ПИНА во организација на фестивалот се Friedrich-Ebert-Stiftung Skopje Office, со чија поддршка се реализираат настаните во трите фестивалски денови.

СКОПЈЕ, 05.10.2018 – Претставници на Здружението на новинари на Македонија, денеска се сретнаa со претседателот на Државната изборна комисија Оливер Дерковски. На средбата се разговараше за подобрување на практиката на известување за време на избори.

Претседателот Селмани истакна дека за време на референдумот медиумите известуваа слободно од процесот на гласање, со исклучок на инцидентот во Куманово, каде претседател на избирачки одбор ги спречил новинарите да сликаат на гласачко место.

Селмани рече дека ДИК не треба да има надлежност да го оценува известувањето на интернет порталите за изборна кампања. Заеднички беше констатирано дека тие одредби од Изборниот законик се неспроведливи.

Претседателот на ДИК Дерковски вети дека Комисијата ќе покрене дисциплинска одговорност против лицето што попречувалo новинар да известува од избирачко место во Куманово.

Двете страни изразија подготвеност да соработуваат за едукација на новинарите и членовите на изборните тела во врска со правата и обврските на медиумите за време на избори.

СКОПЈЕ, 03.10.2018 – Здружението на новинарите на Македонија, Самостојниот синдикат на независни новинари и медиумски работници и Советот за етика во медиумите на Македонија остро го осудуваат повикот за насилство на лицето Цветин Чилиманов, вработен како новинар во Македонската информативна агенција, кој вчера преку Твитер побара од македонските таксисти да ја силуваат новинарката Валери Хопкинс кога ќе се качи во нивното возило затоа што не му се допаѓаат нејзините текстови за состојбата во Македонија.

ЗАГРЕБ, 01.10.2018. – По повод неочекуваното разрешување на Хрвоје Зовко и актуелната состојба на Хрватската радиотелевизија, Хрватското новинарско здружение испрати отворено писмо до домашните и меѓународните институции и организации кои се бават со заштита на медиумите.

Во прилог е писмото кое беше испратено:

Zagreb, October 1st 2018

To:                                                                               

CROATIAN PARLIAMENT

GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF CROATIA

MINISTRY OF CULTURE

EUROPEAN FEDERATION OF JOURNALISTS

INTERNATIONAL FEDERATION OF JOURNALISTS

ORGANIZATION FOR SECURITY AND CO-OPERATION IN EUROPE

EUROPEAN COMMISSION

EUROPEAN COUNCIL

EUROPEAN PARLIAMENT

AMBASSADORS OF EU COUNTRY MEMBERS IN CROATIA

ROYAL NORWEGIAN EMBASSY IN CROATIA

EMBASSY OF CANADA IN CROATIA

EMBASSY OF JAPAN IN CROATIA

EMBASSY OF SWITZERLAND IN CROATIA

EMBASSY OF THE UNITED STATES OF AMERICA

 OPEN LETTER – CJA’S APPEAL FOR FREEDOM OF JOURNALISM

We kindly ask you to publicly intercede and thus show support to Hrvoje Zovko, now former editor-in-chief of HTV4, one of the news channels of the Croatian Radiotelevision (HRT), and the current President of the Croatian Journalists’ Association (CJA/HND), and to stop the intimidation, censorship and arbitrariness which the HRT Board carries out in this public company, directly destroying professional journalism.

Colleague Zovko has been dismissed for pointing out censorship and the inability to carry out his work responsibly and professionally. Rather than taking into serious consideration the content of Zovko’s resignation as editor-in-chief, in which he warned of censorship, HRT’s leadership went into retaliation directed at CJA, whose branch present on HRT had previously repeatedly pointed to irregularities and violations of professional journalistic standards.

Resigning, Hrvoje Zovko verbally clashed with his superior, Katarina Periša Čakarun, HRT’s Information Media Service manager. The public television service used the conflict with Zovko’s superior to impose an unjustifiably severe measure of extraordinary dismissal, deciding to completely ignore his right to express the opposite opinion. This is a practice inherent in authoritarian regimes, which democratic societies cannot and should not tolerate.

The CJA president tried to fight for maintaining professional standards of journalism in his own workplace and was “rewarded” by sanction for verbal delict.

Colleague Zovko has been on public television for 21 years, during which he has never received an oral or written admonishment about his work. He was informed of the dismissal through the media, and before he was handed a written document stating that his employment was terminated, his official email address was already canceled.

Immediately upon receiving the information on the President’s outstanding dismissal, CJA filed an official request to the Information, Informatization and Media Committee of the Croatian Parliament, to put the case on the agenda of their session and to enable the representatives of the CJA’s Executive Committee to attend the session and further explain the situation. Most of the members of the Committee of the Parliament rejected the debate on intimidation of journalists on HRT and systematic destruction of public media services, putting it down to an issue of “working dispute” in which they “do not want to interfere”. Amongst the external members of this Committee, who are elected from the ranks of members of the journalist profession, after a long time, there are no representatives of the journalist professionals, due to the will of the ruling party and the opposition. In this way, the voice of our profession is silenced even in this body.

As an additional paradox, the findings in the report of the former, abruptly dismissed HRT Supervisory Board from 2016, which warn of numerous irregularities and possible illegalities in the work and operations of the Management Board, were declared a “business secret” at the request of that same Management Board. The parliamentary majority refuses to lift the “business secret” seal on this document, despite the fact that HRT is financed by Croatian citizens’ money and that these same citizens have a right to know if the business decisions of the Administration are in accordance with the laws.

The public is increasingly posing the question whether public television, as it currently stands, makes sense. If something does not change very quickly, under such circumstances, its existence will become absurd. Will the legislator, the institutions in charge, and in particular, the Ministry of Culture, continue to passively observe how the existence of HRT, whose task is to inform and educate, becomes irrelevant? If HRT in such form becomes an obstacle, instead of presenting an open path towards a free society, those who set the legal framework and are responsible for their functioning, will have to finally answer the question related to their ability to cope with the existence of public media, as a sign of serious democratic achievement.

We strongly consider that due to the circumstances of the dismissal of the CJA President and the alarming situation at HRT, an urgent public response is an utmost requirement, to prevent the evident collapse of the profession of journalism and in this, we ask for your help.

On behalf of Croatian Journalists’ Association,

Slavica Lukić, vice president

Denis Romac, vice president

СКОПЈЕ, 10.01.2018 – Здружението на новинарите на Македонија во соработка со УНДП, во Велес, организираа тридневна работилница за новинари на тема: „Слободни и еднакви/Инклузивно известување за човековите права и различности“.

Главен заклучок на работилницата беше дека новинарите треба да ги почитуваат човековите права и етичките норми и да се воздржат од дискриминација и говор на омраза посебно кон маргинализираните заедници.

Предавачите на работилницата Марина Тунева и Ирена Цветковиќ, укажаа дека некои медиуми во земјава ги прекршуваат основните човекови права, особено кон маргинализираните заедници, ширејќи говор на омраза и дискриминација. Притоа, заеднички беше констатирано дека е неопходен систематски ангажман на регулаторните и саморегулаторните тела за воспоставување пристојност во продукцијата на теми поврзани со ЛГТБ заедницата.

Според Марина Тунева од Институтот за комуникациски студии и директор на Советот за етика во медиумите, медиумите имаат многу важна улога во менувањето на перцепциите и градењето на ставовите на јавноста околу значајни прашања од јавен интерес. „Новинарите во своите медиумски написи треба да помогнат да се надминат некои видови информирања што не се пожелни, кои значат стереотипизирање на ЛГБТ популацијата во земјава. Тоа значи да не известуваат со ограничени извори на информации, изборот на теми да биде поширок и да не биде сервисно информирање само од настани што ги организирале“, истакна Тунева.

Ирена Цветковиќ пак истакна дека граѓанските организации единствено во соработка со медиумите можат да придонесат кон поинклузивно, демократско известување во медиумите особено кога се известува за теми поврзани со маргинализираните групи во заедницата. „Ние од Коалицијата „Маргини“ силно веруваме дека медиумите се нашиот клучен партнер во нашата цел, а тоа е менување на општеството и градење на демократско општество, чиишто принципи почиваат на слобода и еднаквост за сите“, рече Цветковиќ.

Извршниот директор на ЗНМ, Драган Секуловски, најави дека за наредниот месец е планирано да се испечати прирачник за етичко известување за различностите и тој ќе биде достапен на три јазици (македонски, албански и англиски) за новинарите од државата.

СКОПЈЕ, 11.09.2018 – Здружението на новинарите на Македонија ја поздравува одлуката на Основен суд Скопје 1,  со која напаѓачот на новинарската екипа на А1он, лани на протестите на движењето „За заедничка Македонија“, Матија Каников, го осуди со шест месеци затвор.

Оваа пресуда на судијата Марија Клетничка-Марковска од Кривичниот суд е прва со која напаѓач на новинар е осуден на затворска казна и со тоа ја прекинува политиката не неказнивост за напади на новинари. Пресудата праќа јасна порака дека системот нема да толерира насилство врз новинарите и дека секој што ќе нападне во иднина ќе биде брзо откриен и изведен пред лицето на правдата.

Во исто време, пресудата ќе влијае позитивно и на зголемување на безбедноста на новинарите, која е основен предуслов за да можат тие слободно и без страв да ја вршат нивната новинарска професија во интерес на граѓаните.  Со тоа системот покажува дека ги штити основните човекови права и слободи, како што е слободата на говорот.

Ваквата пресуда претставува и добар пример што треба да ја следат и другите судии, поефикасно да ги решат другите предмети за напади на новинари.

Го охрабруваме Основното Јавно Обвинителство да ги забрзаат истрагите за сите напади на новинари со цел насилниците да се изведат пред лицето на правдата.

СКОПЈЕ, 16.08.2018 – Претставници на Здружението на новинарите на Македонија вчера и денеска се сретнаa со дипломати акредитирани во Скопје. Претседателот на ЗНМ Насер Селмани и директорот Драган Секуловски имаа одвоени средби со францускиот амбасадор Кристијан Тимоние, амбасадорот на Кралството Холандија, Вилем Ваутер Пломп, заменик амбасадорот на Делегацијата на Европската Унија, Лукаш Холуб, како и со политичкиот советник во американската амбасада Пол Граден.

На сите средби претседателот на ЗНМ изрази голема загриженост за последните измени на Изборниот законик за легализација на политичката пропаганда во медиумите со јавни пари и индиректна регулација на онлајн медиумите, кои ќе имаат негативен ефект врз слободата на медиумите. 

Селмани на соговорниците им објасни дека владата и опозицијата сакаат со јавни пари да водат политичка пропаганда во медиумите за време на изборна кампања и со тоа да го вратат стариот коруптивен систем меѓу политиката и сопствениците на медиумите од времето на режимот на Груевски. Тој смета дека парите што медиумите ќе ги добиваат од партиите за објавување политичка пропаганда ќе ги направи медиумите финансиски зависни, а тоа ќе влијае врз нивната уредувачка политика.

Тој ги повика дипломатите да се заложат кај владата после референдумот да се повлече можноста јавни пари да се користат за политичка пропаганда и да се отстрани можноста Државната изборна комисија да ги регистрира и казнува онлајн медиумите за време на изборна кампања или референдуми.

Претставниците на ЗНМ со дипломатите разговараа и за неефикасноста на обвинителството и судот за брзо и ефикасно процесуирање на нападите врз новинарите. Освен тоа, тие сметаат дека јавните повици на високи претставници на власта до раководството на Македонската радио телевизија да поднесе оставка е контрапродуктивно и не придонесува за реформа на јавниот сервис.