Здружението на новинари на Македонија (ЗНМ), Самостојниот синдикат на новинари и медиумски работници (ССНМ) и Советот за етика во медиумите (СЕММ) најостро го осудува говорот на омраза на кој бевме сведоци изминативе неколку дена против повеќе новинари и една невладина организација и ги повикува надлежните органи и институции, пред се МВР и ЈО веднаш да реагираат, за да се стави крај на ваквите напади бидејќи тие директно задираат во слобадата на изразување и слободата на медиумите .

Во последниве неколку дена, новинарите Борис Георгиевски, Љупчо Поповски и Борјан Јовановски беа предмет на напади, омаловажувања, клевети и говор на омраза на социјалните мрежи поради тоа што имаа свое, поинакво видување на завршните зборови на коментаторот на мечот Грузија – Македонија, Тони Стојановски . Напоменуваме, дека аргументирано изразување на мислење за професионалноста или непрофесионалноста на одредена постапка е слободно изразување и не смее да биде предмет на говор на омраза, впрочем како што не смее да биде предмет на говор на омраза ниту коментаторот Стојановски за неговите завршни зборови .

Претходно предмет на напади и говор на омраза беше и целата редакција на агенцијата Мета, како и вработените во Фондацијата Метаморфозис, а предмет на навреди и напади беше и колегата Боби Христов и тоа по недоличните коментари од страна на претседател на партија и пратеник .

Слободни медиуми и новинари се основа на функционирањето на секое демократско општество, а предуслов за таа слобода е и можноста за работење на медиумските професионалци во атмосфера ослободедна од закани и навреди .

Новинарите работат за јавноста и дозволено е нивните постапки да бидат предмет на критика, но само доколку таа е аргументирана, културна и не предизвикува говор на омраза, повици за загрозување на нивната безбедност и слично .

Истовремено ги повикуваме медиумите, особено дел од онлајн медиумите, да не пренесуваат/објавуваат пораки со пропагандистичка содржина кои ја подгреваат и онака зовриената атмосфера

По повод Меѓународниот ден за прекинување на неказнивоста на злосторствата против новинарите ЗНМ денеска одржа прес конференција на која претседателот и членовите на Управниот одбор на Здружението упатија неколку важни пораки.

Првата порака е упатена до јавноста и до политичките партии дека професионалните новинари не треба и не смеат да бидат напаѓани поради вршење на нивната професија.

Втората порака беше упатена до Основното јавно обвинителство со барање сите напади  и закани врз новинарите и медиумските работници итно да се процесуираат. На овој начин ќе се придонесе кон заштита на демократијата во земјава.

„Бараме во следниот период Министерството за правда да направи измени во Кривичниот законик. Со измените треба да се прошири надлежноста на обвинителството да постапува по службена должност по кривични дела поврзани со напади и закани на новинари и да се зголемат казните кон напаѓачите. Во исто време од Основното Јавно Обвинителство бараме да формира посебно одделение кое ќе ги гони напаѓачите на новинарите“, истакна Младен Чадиковски,  претседател на ЗНМ.

Новинарите и медиумските работници играат клучна улога во нашата земја како чувари на јавниот интерес, а новинарската професија е важен дел на секое демократско општество. Оваа година споредбено со минатите, новинарите често се соочуваат со вербални и физички напади само поради вршење на своите професионални обврски, додека насилниците остануваат неказнети. Важно е да се истакне дека неказнивоста неминовно води кон самоцензура, го ограничува просторот за слободни медиуми и ја лишува јавноста од правото да биде информирана.

Според статистиката на ЗНМ, од почетокот на оваа година до овој момент бележиме вкупно 14 напади и груби закани кон новинари од кои повеќе од половината се кон новинарки. Споредбено, минатата година вакви инциденти имаше четири што значи дека оваа година нападите и заканите се три пати повеќе. Иако физичките напади се намалени сепак загрижува фактот дека се повеќе закани по животот кон новинарите се забележуваат на социјалните мрежи. Во оваа насока, дополнителни напори треба да вложи и Министерството за внатрешни работи со санкционирање на сторителите, а за посериозните случаи да бара од ОЈО да покренува кривични постапки.

Креирањето на безбедни услови за работа на новинарите и медиумските работници е редовно нотирано во извештаите за Република Северна Македонија во извештаите на Европската комисија. Затоа Владата треба посериозно да го земе ова прашање во предвид и да ги поттикне засегнатите институции не само да ги решат случаите на нападнати новинари туку и да превенира нови во иднина.

ЗНМ останува на располагање да биде конструктивен партнер во подобрување на регулативата за овие прашања но и за подобрување на судската пракса во согласност на практиките на Европскиот суд за човекови права. Исто така, ЗНМ ги повикува и сите новинари кои биле предмет на закани и напади да пријават во здружението со цел да добијат бесплатна правна помош и истите да ги следиме како ќе бидат процесурани од страна на органите на прогон.

По сообраќајната несреќа што се случи пред два дена, на улица Рузвелтова во Скопје, од чии последици животот го загуби едно лице, Советот за етика во медиумите на Македонија (СЕММ) и Здружението на новинари (ЗНМ) со загриженост реагираат на ширењето шпекулации и невистини преку некои медиуми, како и на сензационалистичкото известување во врска со овој настан.Веднаш по инцидентот во повеќе медиуми беа објавени речиси идентични содржини во кои се тврди дека возачот бил под дејство на алкохол, без да има каква било официјална потврда за тоа.

Напротив, истите тие медиуми се повикаа на информации од сведоци, што подоцна се покажаа како неточни. Им укажуваме на медиумите дека сензационалистичкото известување во јавноста не смее да го замени професионалното и етичкото известување во кое е потребно да се води сметка и за последиците од трагедијата за семејството.

Објавувањето на фотографиите од настанот веднаш по несреќата на коишто беше забележлива и регистарската табличка на автомобилот е во спротивност со членот 7 од Кодексот на новинари, според кој новинарите и уредниците треба да ја почитуваат приватноста на личноста, како и личната болка и жалост, како и во спротивност со членот 8 според кој „начинот на информирање во случаи на семејни трагедии мора да биде ослободен од сензационализми“. Освен тоа, им укажуваме на уредниците дека сносат одговорност што со објавувањето на таквиот материјал овозможуват и негова понатамошна поширока дистрибуција и пристап до него од ранливи категории граѓани и малолетни лица, што би можело да предизвика дополнителна вознемиреност и последици од таквото известување. Во исто време остро го осудуваме и говорот на омраза што се појави на социјалните мрежи во врска со случајот.

Го повикуваме Министерството за внатрешни работи да спроведе итна истрага преку која ќе се утврди идентитетот на лицата кои го поттикнуваа говорот на омраза, а потоа Основното јавно обвинителство да покрене и случај преку кој тие ќе ги бидат санкционирани во согласност со Кривичниот закон. Овие две институции потребно е да ја разберат сериозноста на неказнивоста на говорот на омраза во Република Северна Македонија, кој мора да престане со цел да се избегнат и делата од говор на омраза. Во битката за стекнување поголема публика не смее да настрада професионалното новинарство и улогата на медиумите како активен и објективен набљудувач на случувањата.

Здружението на новинари на Македонија повторно алармира за непримерниот однос на директорот на Агенција за филм Горјан Тозија кон новинари.

Колешката Сунчица Уневска Гвозденович која долги години не само што промовира професионално новинарство туку е и почитувана како филмски критичар, неодамна пријави во ЗНМ дека била предмет на закани и омаловажување од страна на директорот Тозија. Тој на нејзиниот профил на социјална мрежа и се заканил дека ќе ја тужи за клевета, а потоа и упатил лични дискредитации и навреди поврзани со работата на колешката Уневска.

“Смешна си ти со своето незнаење и злоба, да беше во друга држава немаше да ти дозволат да напишеш реченица, ама простотата и злобата ќе се потрудам да ја правдаш пред суд… срам да ти е, излезе долна, злобна, лажливка која одработува од инает и незнаење… за жал немаш веќе време, ќе си останеш така запаметена, штета што некој ти дал право на јавен збор и простор да го злоупотребуваш.” се вели во пораката до Уневска од профилот на директорот Тозија.

Освен погрдните зборови во пораките упатени кон Уневска, Тозија во својата порака нечовечки алудира на личните, сериозни здравствени проблеми кои ги има колешката Уневска. Ова е скандалозен и низок начин на комуникација од одговорно лице на јавна установа кон новинар. ЗНМ ќе ја извести и Владата на РС Македонија за овој инцидент и ќе побара од надлежните Тозија да сноси политичка одговорност за овој однос со кој се нарушува и угледот на Агенцијата за филм, која тој ја застапува.

Минатата недела добивме и пријава од колегите од дигиталната редакција САКАМДАКАЖАМ.МК дека Тозија се заканува преку адвокатска канцеларија за три тужби за клевета за претходни текстови на овој медиум поврзани со работата на Агенцијата. Потсетуваме дека лице кое има јавна функција треба да има поголем капацитет за критика, а кога се заканува со тужби кон новинарите тоа се смета како притисок и придонесува за зголемување на самоцензурата.