KOLAŠIN, 26.01.2018 – These days a lot has been said about the poor position of journalists in Montenegro. Correspondents, besides those problem that they share with their colleagues from newsrooms, have a few more. Without an office, support of colleagues “when things go wrong”, without working hours, the experience of a teamwork, mostly without timely compliments and criticism from the superiors, without additional education…

“Why would anyone, if he/she doesn’t have to, be a journalist in Kolašin?” asked my friend recently. He is neither the first nor the last one interested in whether I could choose a “better, less disapproving” and “more paid” profession. I do not know if I could do anything else, but, I swear, I chose to be a journalist and “I did not lift a finger” to try to report from a bigger town.

With a few of those who chose the same or did not have any other option, I marked unofficially Day of Journalist in Kolašin. We ignored successfully personal differences and the differences of newsrooms we work for, but it remains unclear whether in those half an hour of socializing we thought really about each other, and about ourselves, as “true” journalists. Journalists working in small towns have never successfully overcome inferiority complex. Accordingly that is how, compliments to exceptions, correspondents are treated as well in their newsrooms. Example that illustrates this is the situation which happened a few years ago when one of “media wolves” downgraded other “giving” him “the workplace of the correspondent from Šavnik”. Even when this is not the case, no matter how important local topics we dealt with, at one point we are defeated by the fact that “everything important happens in Podgorica” or “downhearted” by a small number of story views, in which we invested many days, a lot of effort and because of which we gained everlasting enemies in our closest environment. Eventually, we begin to torture ourselves with “awareness” that “great” stories are accidental in provinces, and that we are important to our newsroom as much as we have space on the front page.

These days a lot has been said about the poor position of journalists in Montenegro. Correspondents, besides those problem that they share with their colleagues from newsrooms, have a few more. Without an office, support of colleagues “when things go wrong”, without working hours, the experience of a teamwork, mostly without timely compliments and criticism from the superiors, without additional education… In addition, the effort to find, in any aspect dying environment, which has less inhabitants than a suburb of the capital, a topic every day. Reporting from a small place entails a lot of issues that journalists from big cities do not endure; among other, it means meeting at least once a day in the street, in a café, in someone’s house … a person that you mentioned in the article the previous day, a person that you criticized, whose misuses you uncovered…

It means, in places with several thousand inhabitants, that you will often write about a cousin, a friend of a friend, godfather’s brother, your neighbor, someone than has helped you once or who hurt you. Being a correspondent from a small town means that instead of writing responses or denials, those who do not like your writing will “feel free” to stop you on the street and tell you their objections, without choosing words. It means, of course, that you will endure for a long time consequences, hostility and revenge of everyone you have made angry. After years of such writing, there is only a small number of those you warmly greet, and only a small number of those who are able to separate personal and professional issues. It’s hard and uncomfortable, in a place in which by the rule one should live “not offending anyone”, and in which every criticism is whispered and under the code ”You did not hear it from me”, to sign the truth with name and surname. At the top of it, if you receive a salary lower than the average at the state level, then, really, why would do that if you are not forced or you cannot do anything else?

Here is the answer to a friend who asked that question quoted at the beginning, but also a reminder to myself and fellow correspondents from this less fortunate part of Montenegro. A good or bad journalist one can be in a big city and in Šavnik, Andrijevica, Plav, Kolašin…A bad and good person, too. Journalists’ Code, can be consistently respected or ignored anywhere. “Great” and “small” journalistic stories are measured, in addition to number of readers, by changes for the better that followed them and with how much responsibility they are written. Yes, fellow correspondents, we are “real” and “great” journalists, as much as we successfully search for the truth, even when we write about an open pit in neighborhood of our town.

McCallister told Thursday’s edition of the newspaper Danas that it was important to increase efforts, in particular with regard to judicial reform, the fight against corruption, and for basic rights and protection of minorities.

“There is a need to maintain and foster a space for political dialogue, critical discussion and debate, as well as the expression of conflicting opinions,” McAllister said, when asked about the tasks facing Serbian officials when it comes to (EU accession negotiations) Chapter 23.

The German member of European parliament (MEP) also said it was necessary to provide more effective supervision in the field of the fight against corruption, adding that the Law on the Anti-Corruption Agency and the new law on financing of political parties should be adopted in a timely manner.

“A database on investigations, prosecutions, indictments and final judgments, including those relating to cases of high-level corruption, should be gradually strengthened,” McAllister said.

BEOGRAD, 25.01.2018. – Izvestilac Evropskog parlamenta za Srbiju Dejvid Mekalister izjavio je da je Srbiji potreban jasan napredak u vezi sa poštovanjem nezavisnosti medija, hvatanje ukoštac sa pretnjama i napadima na novinare, kao i uspostavljanje pogodnog okruženja za pluralistički medijski pejzaž. Mekalister je za list “Danas” od četvrtka kazao da je važno povećati napore, naročito u vezi sa reformom pravosudja, borbom protiv korupcije, osnovnih prava i zaštite manjina.

“Postoji potreba da se održi i neguje prostor za politički dijalog, kritičku diskusiju i debatu, kao i izražavanje sučeljenih mišljenja”, kazao je Mekalister odgovarajući na pitanje o zadacima koji su pred srpskim zvaničnicima kada je reč o Poglavlju 23.

Mekalister je naveo da je potrebno obezbediti delotvorniji nadzor u oblasti borbe protiv korupcije, dodajući da treba blagovremeno usvojiti Zakon o Agenciji za borbu protiv korupcije i novi zakon o finansiranju političkih stranaka.

“Treba postepeno jačati bazu podataka koja se odnosi na istrage, krivična gonjenja, optužnice i konačne presude, uključujući one koje se odnose na slučajeve visoke korupcije”.

BRISEL, 25.01.2018. – Nakon zabrinutosti o stanju medijskih sloboda u Srbiji koje su iskazale i sprske novinarske i medijske organizacije kao i međunarodne organizacije i institucije, Srbiju je 18. i 19. januara 2018. posetila zajednička međunarodna misija za utvrđivanje činjenica, sastavljena od predstavnika Evropske federacije novinara (EFJ), Međunarodnog instituta za štampu (IPI) i Medijske organizacije za jugoistočnu Evropu (SEEMO).

Zajednička misija se sastala i razgovarala s velikim brojem zainteresovanih strana, uključujući novinare i urednike iz širokog spektra štampanih, radiodifuznih i elektronskih medija, akademicima i akterima civilnog društva, i zvaničnicima srpske vlade, pre svega Predsednikom Aleksandrom Vučićem.

Misija, koja je privukla značajnu pažnju medija i zvaničnika, otkrila je niz suštinskih izazova za promovisanje slobodnog, nezavisnog i pluralističkog medijskog okruženja u Srbiji.

U očekivanju sveobuhvatnijeg izveštaja misije, predstavnici misije daju sledeće početne preporuke:

1. Bezbednost

Svi organi treba ozbiljno da uzmu slučajeve nasilja i uznemiravanja, prijavljenih od strane novinara, i odmah reaguju naglašavajući potrebu za brzim rešavanjem ovakvih slučajeva na osnovu efikasne i nezavisne istrage. Vlada Srbije mora da preduzme napore za rešavanje ranijih slučajeva nasilja nad novinarima, što je važno ne samo za novinare, koji su bili meta u tim slučajevima, i njihove porodice nego i za borbu protiv nekažnjivosti. U principu, snažno preporučujemo zvaničnicima na svim nivoima vlade Srbije da pošalju jasan signal – bez ikakvih uslova – kojim osuđuju sve napade na novinare.

2. Državni angažman sa medijima

Brojni novinari i urednici, s kojima je misija razgovarala, izrazili su zabrinutost za ono što su opisali kao sve teže okruženje za kritičko novinarstvo, koje delom podstiču posebno neprijateljske zvanične reakcije na kritičko i istraživačko novinarstvo. Zvaničnici srpske vlade na svim nivoima moraju da se uzdrže od akcija, uključujući i verbalno uznemiravanje, koje imaju efekat delegitimacije kritičkih novinara i njihovog rada. Zvaničnici moraju da pošalju jasne signale da novinari imaju pravo da istražuju aktivnosti onih koji su na vlasti.

Srpski zvaničnici na svim nivoima moraju da pokažu poštovanje za medijski pluralizam i medijsku nezavisnost. Zvaničnici treba da usvoje nediskriminatorni pristup interakciji s medijima, angažujući se sa svim medijima na jednakim osnovama. Programi za javno finansiranje medija – posebno na lokalnom nivou – moraju da se obavljaju transparentno i nezavisno i u skladu sa utvrđenim kriterijumima.

3. Medijska strategija

Pozivamo Ministarstvo kulture da osigura da se javna rasprava o novoj Medijskoj strategiji odvija na transparentan i vidljiv način i van mreže i na njoj, kao i širom zemlje. Mora se ostaviti dovoljno vremena kako bi se obezbedila rasprava o predlogu i mora postojati odgovarajući poziv za intervencije i amandmane, kao i za ozbiljno razmatranje takvih intervencija i amandmana. Stavovi onih koji su napustili Radnu grupu moraju da se priznaju.

4. Društveni dijalog

Po mišljenju EFJ, pristojni uslovi rada, ostvareni kroz kolektivne ugovore, preduslov su obavljanja novinarskog rada. U tom smislu, EFJ poziva na poboljšanja u oblasti društvenog dijaloga ili na njegovo uvođenje tamo gde on nedostaje. EFJ navodi da postoji ogromna potreba za izgradnju infrastrukture sa fulkcionalnim organizacijama i institucijama, koju treba da podržava program izgradnje kapaciteta.

5. Pristup informacijama

Državni organi moraju da poštuju pravo novianara na pristup javnim informacijama i moraju blagovremeno da reaguju na takve zahteve. Dugo čekanje na dokumente ima ozbiljan negativan uticaj na novinarski rad u praksi.

6. Ombudsman

Preporučujemo klasifikovanje novinarstva i medija kao posebnog pitanja za insitituciju nacionalnog Ombusmana – nezavisnog državnog tela čiji je zadatak promovisanje i zaštita prava građana – kako bi mu se omogućilo da se uspešnije bavi žalbama i problemima u vezi s novinarstvom i medijima.

7. Definicija novinara

Kako se ne bi ograničavala sloboda štampe i kako bi se podržala zaštita izvora, zajednička misija upozorava i medijske zainteresovane strane i vlasti protiv uvođenja posebne definicije ko je novinar sužavanjem sadašnjeg razumevanja.

8. Radna grupa o bezbednosti

Međunarodna misija smatra da je formiranje radne grupe o bezbednosti novinara važan signal namera Srbije da se ozbiljno bavi problemom bezbednosti. U svetlu ovog, pozivamo članove grupe – predstavnike medija, policije i javnog tužilaštva – da započnu dijalog s ciljem revitalizacije ovog važnog napora, ako je potrebno uz podršku nezavisnog moderatora. Uzajamno razumevanje je od ključnog značaja za ostvarivanje konkretnog napretka.

9. Savet za štampu

Pozivamo sve medije i novinare da se pridruže Etičkom kodeksu novinarstva Srbije i da poštuju samoregulatorno telo Savet za štampu, uključujući i Žalbenu komisiju Saveta i da objavljuju odluke Saveta u skladu sa svojim propisima. Smatramo da je Savet za štampu instrument od ključne važnosti za uzdizanje etičkih i profesionalnih standrada  novinasrtva u Srbiji. Nacionalne i međunarodne institucije treba da pruže punu podršku ovom telu.

Apelujemo na sve medije, medijska udruženja i novinare u Srbiji da poštuju u svakom trenutku profesionalne i etičke standarde u svom radu i svakodnevnoj komunikaciji.

Naš je stav da će ispunjavanje ovih preporuka, koje su zajedničke ukoliko nije drugačije naznačeno, doprineti boljem okruženju za novinarstvo u Srbiji, u kojem novinari mogu da obavljaju svoj posao – uključujući i istrage o aktivnostima onih koji su na vlasti – bez uznemiravanja, napada, pretnji i kampanja ocrnjivanja.

Naglašavamo, takođe, da demokratija cveta onda kada i slobodno i nezavsino novinarstvo napreduje.

Skot Grifen             Mogens Bliher Bjeregord                    Oliver Vujović

    IPI                                 EFJ                                             SEEMO

Регионалната платформа на Западен Балкан за застапување за слободата на медиумите и безбедноста на новинарите, која застапува повеќе од 7800 членови, остро ги осудува сериозните закани и говорот на омраза кои беа насочени кон главниот уредник на новинската агенција Бета, Драган Јањик, кој воедно е и заменик претседателот на Независното здружение на новинари во Србија Драган Јањиќ.

Од 16 јануари 2018 година, од Фејсбук страницата на Србија НАШАТА земја (Serbia OUR country), Драган Јањиќ доби повеќе од 300 коментари со разни навреди, но и директни смртни закани – “(однесете го) на Калемегдан и ставете му куршум во чело”, “обесете го на плоштад” и слично. Имајќи предвид дека на истата страница им беше понудена (но не и објавена) неговата адреса на оние кои ја побараа, Регионалната платформа смета дека безбедноста на Драган Јањиќ е директно загрозена. Според Здружението на независни новинари на Србија, прогонот започнал со еден спонзориран пост, што укажува на тоа дека се работи за организирана кампања.

„На прес-конференцијата за атентатот на Оливер Ивановиќ, кој беше локален српски политичар во Косово, претседателот на Србија Александар Вучиќ директно го именуваше Јањиќ и индиректно ја охрабри и поддржа оваа кампања против него”, рече Славиша Лекиќ, претседател на НУНС. Лекиќ истакна: „Јањиќ, еден од најреномираните новинари во Србија, поради изразено мислење на Твитер дека „започна ликвидацијата на политичките противници”, доби директни закани за физичко насилство, па дури и за негово убиство. Неговата адреса беше јавно достапна. Очекувам обвинителството веднаш да реагира и да спречи понатамошни закани за безбедноста на Јањиќ”.

Регионалната платформа бара од соодветните авторитети на Република Србија итно да ги преземе сите правни мерки против индивидуалците кои, преку социјалните мрежи, отворено повикуваат на линч на Драган Јањиќ. Исто така, Платформата ги повикува највисоките јавни функционери од Република Србија јавно да ги осудат заканите и пораките со говор на омраза насочени против Јањиќ.

Регионалната платформа го поддржува НУНС во напорите да ја заштити слободата на говорот. Истовремено, ги повикуваме меѓународните организации да извршат дополнителен притисок врз српските власти, со цел да почнат да ги почитуваат слободата на говорот и слободата на медиумите и да обезбедат безбедни услови за работа на новинарите.

Во 2017 година Србија регистрираше 32 инциденти, 6 физички напади, 22 вербални закани, 2 напади на имотот, еден случај на незаконско набљудување и еден случај на дискриминација.

Секој напад врз новинарите претставува напад на јавниот интерес, демократијата и правата на сите граѓани.

Регионална Платформа за застапување на слободата на медиумите и новинарската безбедност, Скопје – Белград – Подгорица – Приштина – Сараево – Загреб

BH Journalists Association
Trade Union of Media of Montenegro
Croatian Journalists’ Association
Association of Journalists of Kosovo
Association of Journalists of Macedonia
Independent Journalist Association of Serbia