BEOGRAD, 01.02.2018. – U Trećem osnovnom sudu u Beogradu juče je počelo suđenje predsedniku Košarkaškog kluba Crvena zvezda Nebojši Čoviću zbog krivičnog dela zlostavljanje i mučenje prema novinaru Dejanu Anđusu, kojem Anđus nije prisustvovao.
Novinar Anđus preko punomoćnika je poručio da neće dolaziti na suđenja i da se ne pridružuje krivičnom gonjenju.
Krivičnu prijavu protiv Čovića podnela je policija zbog napada na Anđusa u junu 2014. godine.
Incident između Čovića i Anđusa dogodio se 4. juna 2014. godine ispred zgrade Televizije „Kopernikus“ na Novom Beogradu, posle emitovanja Anđusove emisije u kojoj je pominjao predsednika Košarkaškog kluba Crvena zvezda.
Kako su mediji tada preneli, Čović je posle emisije došao ispred zgrade televizije džipom u kojem je bio na mestu suvozača.
Anđus je tvrdio da ga je Čović posle verbalnog sukoba udario nekoliko puta, da je jedan udarac dobio u arkadu, dok je Čović tvrdio da je Anđus „izneo lavinu neistina“ i istakao da „nikada nikoga nije udario prvi“, preneli su tada mediji.
BEOGRAD, 01.02.2018. – Osim što suđenja novinare ometaju u obavljanju posla, neujednačena sudska praksa i zahtevi za odštetu do dva i po miliona dinara za posledicu mogu da dovedu do gašenja medija, autocenzure i straha, pokazuje istraživanje Komiteta pravnika za ljudska prava (YUKOM) o iskustvu novinara u sudskim postupcima.
U Komitetu ukazuju i na vid političkog pritiska kada se u postupku nađe neki od najviših državnih funkcionera.
Tužba za povredu časti i ugleda ministra Stefanovića protiv NIN-a i različite presude Višeg i Apelacionog suda. Atmosfera sa jedinog održanog ročišta u Višem sudu je nagoveštavala epilog suđenja, poručuje autorka teksta o glavnom “Fantomu iz Savamale” Sandra Petrušić.
“To je bila privatna režija SNS-a, to celo suđenje, počev od tog cirkusa koji je bio ispred sudnice, do toga da je bilo otvoreno suđenje, postojala su dva čoveka koji nisu pripadali obezbeđenju suda, već su bili nečije obezbeđenje koje je puštalo isključivo funkcionere SNS-a”, navodi Petrušić.
“Ja sam optužena zato što nisam postupila sa novinarskom pažnjom i nisam zvala SNS da pitam da li je Stefanović glavni fantom iz Savamale. Legitimni izvor o tome kako postupa ministar u državi je SNS”, ističe novinarka NIN-a.
U žalbenom postupku je ta presuda preinačena, što Petrušić smatra hrabrom odlukom Apelacionog suda. Za razliku od navedenog, sudski postupci u kojima su akteri novinari predugo traju, a zahtevi za naknadu štete koji se kreću od 100.000 do 2,5 miliona dinara ukazuju na tendencioznost i vid pritisaka, navodi advokatica Kristina Todorović iz YUKOM-a.
“Po meni se radi često i o vrsti političkih pritisaka na novinare kako bi ih zaustavili da rade, da izveštavaju javnost o realnom stanju stvari i samim tim, pošto govore ono što ne bi trebalo i što nije poželjno da se čuje, oni se smatraju politički nepodobnim i to je jedna vrsta pritiska na same novinare”, objašnjava Todorović.
Dok osim o političkom pritisku novinari sumnjaju i na neznanje sudija, iz redova onih koji imaju diskreciono pravo da odlučuju u postupcima poruka da sama sumnja pokazuje da u pravosuđu nešto nije kako treba.
“Za mene je već problem ukoliko se javlja ta sumnja”, kaže Omer Hadžiomerović, sudija Apelacionog suda u Beogradu i potpredsednik Društva sudija Srbije.
“Sud treba da bude nezavisan, ali sud mora i da ostavlja utisak nezavisnosti i da uživa poveren je javnosti da je nezavistan. Čim postoji problem, čim se sumnja u njegovu nezavisnost, pa i stručnost, onda mi imamo ozbiljan problem koji moramo da otklonimo”, poručuje on.
Iz YUKOM-a naglašavaju da mora da postoji razlika između iznošenja činjenica i sa druge strane neistina, kleveta i uvreda koje za cilj imaju targetiranje neistomišljenika, te podsećaju na obavezu poštovanja etičkog kodeksa novinara.
BEOGRAD, 31.01.2018. – Ministar bez portfelja Nenad Popović podneo je četvrtu tužbu protiv KRIK-a zbog priče nastale u okviru projekta „Rajski papiri“. Popović ovom, kao i prethodnim tužbama, traži da mu se isplati milion dinara.
Redakcija KRIK-a juče je primila novu tužbu ministra Popovića zbog povrede časti, ugleda i dostojanstva.
Tužba je ovaj put podneta zbog priče „Popović ‘visokorizičan’ za ofšor agenciju“ u kojoj je otkriveno da Popović poseduje poslove i imovinu vredne više od 100 miliona američkih dolara, da kontroliše kompanije registrovane u ofšor zonama, ali i da je u izveštaju advokatske kancelarije „Appleby“, koja se bavi osnivanjem ofšor kompanija, označen kao klijent visokog rizika.
Priča je napisna na osnovu mejlova i dokumentacije procurile upravo iz ove kancelarije, u okviru međunarodnog projekta „Rajski papiri“.
Ovo je četvrta tužba koju je Popović od početka ove godine podneo protiv KRIK-a. Sve tužbe odnose se na ista otkrića iz projekta „Rajski papiri“ i ministar svakom traži odštetu od milion dinara.
Popović je do sada podneo tužbe zbog teksta „Srpski državljani u ‘Rajskim papirima’“ u kojem je samo najavljeno da će KRIK objaviti priču o ministru, kao i za dve vesti – „Netačno da Popović nema ofšor kompanije“ i „’Rajski papiri’ nisu napad na Popovića, već međunarodni projekat“ u kojima je redakcija KRIK reagovala na Popovićeve izjave da ne poseduje ofšor kompanije i optužio KRIK za politički napad na njega.
KRIK podseća da je sve što je objavljeno potkrepljeno autentičnom dokumentacijom, kao i da su „Rajski papiri“ međunarodni projekat u kom je učestvovalo 96 medijskih organizacija iz 67 zemalja. Novinari su pre objavljivanja priče pozvali Popovića na intervju i poslali mu precizna pitanja na mejl, ali on nije pristao da govori za KRIK.
PRISTINA, 31.01.2018 – Association of Journalists of Kosovo strongly condemns the ongoing lynching campaign which is running against the director of news portal “Insajderi”, Parim Olluri. The campaign is done by Facebook fan page called “Albanian Real Facts”.
Journalist Parim Olluri has been a target of lynching campaigns that denigrate him in several pages of Facebook. The language used against Olluri has to do with his articles and investigative reporting.
Fan page “Albanian Real Facts” called Olluri as a Serbian spy, who aims to denigrate Albanian heroes. The comments in this posting contain several threats against Olluri.
The Association of Journalists of Kosovo have already reported this page to Facebook administration providing evidence that the page spreads hate speech, there are numerous threats against Olluri, as part of this lynching campaign.
AJK also calls on security institutions as well as other state mechanisms to undertake all necessary legal steps to uncover the authors of this campaign and bring them in front of justice.
SARAJEVO, 31.01.2018.-Media market in BiH could be looked at and observed in two different ways: on one hand, the content on “on the paper” basis seems satisfactory because the number of media houses is quite large considering that Bosnia and Herzegovina is rather small transitional country.
On the other hand, the same media market (in BiH) is in the chaotic state if we take into consideration all problems that public broadcasting services are facing recently, including the problems with political impact imposed on media houses and economic influences that have become a daily routine as well. A journalist is, in such system, mostly placed in a position where he/she should balance between solid and socially acceptable way existence that may eventually provide him with decent journalists’ salary and earnings on one hand, and on the other hand, journalists’ ethical and professional fundamental principles that he/she should (not) follow. This text is exactly about this sensitive issue where we shall test and examine the position of journalists in terms of applicable financial, professional and ethical standards.
Let us begin with the public service broadcasters whose legal operations are regulated and defined by existing laws. Public broadcasting services in BiH have particular obligations and duties towards general public in Bosnia and Herzegovina. As far as BHT is concerned, we can witness, on daily basis, everyday problems of this particular media house that has been operating as a public broadcasting service provider in entire BiH territory (not just the Entity operator), which is why BHT’s significance is crucial for regional democracy and constitutional system in BiH. No one is certain whether BHT shall manage to sustain their work and for how long will they be able to operate and work properly, which puts all journalists working with this media house in an awkward position as they are indeed worried and concerned about their jobs and don’t know if they would even go to work next day (as a result of this uncertainty regarding the future of BHT). Entity public services are not facing this kind of difficulties and serious problems so far, although there have been some indicators outlining possible and eventual forthcoming and potential problems, regarding the two entity public broadcasting service media houses. For instance, the public had the opportunity to once again see the letter being released publically by the unsatisfied staff / employees of RTRS (Republic of Srpska public media house) (letter of dissatisfied workers) where they outlined serious issues and problems including the following: unpaid tax and contributions, obstruction in acquiring legal rights for having medical insurance and also, information about too many employees being engaged with this particular entity media house.
However, despite these, to some extent, contextual factors, we should still point out and highlight the professional status of journalists in BiH. We witnessed that FTV and RTRS often violate journalists’ rules of being and operating as nonbiased professionals, which is best reflected through reports broadcasted in central news programs. Journalists often appeared as mere microphone holders acting as puppets for ruling governing coalition officials, without balanced and professional analysis that should serve public interests in the first place. Naturally, having in mind complete chain of media production, a journalist is indeed in a position of primary information and data collection, but the complete tone and color of the story are still selected and chosen by editors / general managers. Comparative analysis of News 2 (primary time) broadcasted at RTRS and BN TV station, during the pre-election period in 2014 (A media picture: Studies on responsible journalism) outlined that these two most influential television houses at the territory of Republic of Srpska bespeak significant biasing and misbalance as well. We should bear in mind that journalists are imposed with multiple pressures in the production chain under such circumstances, especially as far as the entity public broadcasting services are concerned.
Does this mean that journalists are not responsible at all? We firmly declare that journalists do bear a certain responsibility for such situation, because so far, there was not a single attempt by any journalist recorded, in order to make some affirmative and positive changes and eventually improve the overall situation. Frankly speaking, we should not generalize and make stereotypes and prejudices about this issue, because public services do broadcast programs that are tailored in accordance with all rules based on the journalism standards, but the problems are most evident during central news and daily news programs. Still, most viewers spent the time in front their TV’s between 7 p.m. and 8 p.m. therefore, a complete and correctly defined and conceived program may eventually be ruined by a single inappropriate central news program broadcasted in the above men- tioned period. Additionally, researchers conducted and aimed to discover (un) hidden mechanisms of influences/impacts against journalists have mainly been unsuccessful since it was expected that no person would actually admit that he/she had been subject to auto-censorship or that he/she was not doing his / her work properly. We often hear excuses such as “we may not do our work in the best possible way, but there are others whose work is worse than ours”, but still this is not a solid, persuasive and valid argument. Should journalists express their determination and will to fight for better position and status on public broadcasting services, this change must be mutual and consensual based, rather than being sporadic and spontaneous.
As far as commercial media houses are concerned, their position is to some extent different, considering that media houses (if not referring to public media service broadcasters) are actually companies with profit making as one of their main and crucial motif and aim (goal). Also, we should take into consideration the fact that during the period of last few years in BiH, two crucial media “players” appeared on BiH scene: regional offices of two media conglomerates (N1 and Al Jazeera Balkans). Journalists’ position in these two global media houses is significantly better comparing to local media houses and Al Jazeera Balkans journalists/staff confirmed this fact (testified by journalists at AJB). Regular wages (salaries), freedom in their own work, editing policies delivered in writing, and more security for journalists are just some of many characteristics that are considered more important for journalists that the fact they work for media houses with foreign capital being injected in BiH. Many would say that journalists working for foreign media houses are somehow under foreign influence. However, is there a journalist that isn’t under someone’s influence? If we accept the attitude that most media houses are under certain influence and pressure, in that case, journalists working for N1 and AJB are surely in the better position.
Printed media in BiH are not in an envious position because printed issues as media have weaker influence which often results in low salaries/wages, numerous “casual” staff etc. Journalism professionalism has been regulated by the Code of printed and online media house, but without significant consequences, taking into consideration the self – regulatory body with no possibility to implement highlighted sanctions imposed. Printed media sustained the epithet which is widely considered as most appropriate in order to get some “real” practice in journalism, and therefore is still considered as a best initial point for the beginning of a career in journalism, especially for young and junior journalists. Still, there are still weekly magazines covering social issues and themes in more details and their existence is considered as firm proof of journalistic professionalism.
At the end, we shall mention some characteristic positions of journalists in the chaotic online universe. Legal regulation that would somehow regulate and define necessary requirements in order to declare public advertiser as “news internet website”, still does not exist in our country. Blogs, dairies, websites with false and incorrect news, websites with obvious and clear agitating intentions – these are all shapes and forms of media expressions that can be used but can also be misused. If we talk about “proper and real” media websites (“Klix, Nezavisne, Buka, Avaz etc”) – websites with transparent information regarding their ownership shares or structure – we could conclude that the position of journalists is somewhat more favorable. Regardless to the level of influence and impact, they impose, but at the same regardless to the fact that they could become a target for those requiring such impact on the public, the website (internet) journalism still preserved a certain level of professionalism on websites. This should on the other hand not be confused with web sites whose goal and purpose is unscrupulous propaganda or spreading and sharing the entertainment and false news. These kinds of “media – based” do not deserve to be even mentioned in the context of journalists’ position, because journalists do not work there, but someone else does their work instead (and they surely do not work for general public interest, but for the benefit of their entrepreneurs).
We could say that the position of journalists in BiH is not satisfactory looking from many different perspectives. Firstly, as we have already seen, journalists have been under constant political pressure, economic pressures or some other pressures based on personal interests. Secondly, journalists have quite broad – wide definition of their own occupation, as anyone can do journalists’ work these days and with the development of the internet, any individual is potential “advertiser” in the original and genuine meaning of this word. Thirdly, media market is experiencing its own problems influencing the situation in media market: transparency of necessary information regarding ownership shares and ownership structure, poor and weak economic media capacity, political impact and influence imposed against editors/entrepreneurs, media saturation, and similar occurrences. Still, we should not be pessimistic, because professional journalists should indeed work very hard and remain stubborn in working for public interest which proves that many things depend on their own work as well.
This text is a part of E-Bulletin– third edition of special serial of BHN online bulletin implemented through the “Media and Public Reputation” (origin. “Mediji i javni ugled”) project, also representing a contribution to public debate regarding the transparency of media ownership and upholding and encouraging the passing of set of laws aimed to advance media field and information market in BiH.
СКОПЈЕ, 31.01.2018 – Тужби во Основниот суд Скопје 2 Скопје за случаи за клевета и навреда во кои едната страна е новинар што работи во онлајн-медиум, се отфрлаат со образложение дека „порталот нема пасивна легитимација“. Со ова, судиите практично не ги признаваат порталите за медиуми. Но, за други судови, како на пример во Охрид и Битола нема дилема дали порталите се медиуми или не, па тие постапуваат по тужбите. Поранешните судијки во Европскиот суд за човекови права во Стразбур, Маргарита Цаца Николовска и Мирјана Лазарова –Трајковска велат дека судската практика на овој суд во однос на онлајн –медиумите ги има истите стандарди и принципите како и за останатите медиуми.
Судовите имаат различна практика за тоа дали онлајн-медиумите се средства за јавно информирање или не кога одлучуваат во случаи за клевета и навреда. Дел од судовите ги признаваат порталите како медиуми, а дел не. Разликата во признавањето или непризнавањето може да биде добиена или отфрлена тужба за клевета и навреда. Декриминализацијата на клеветата и навредата магично не го реши проблемот, туку се создаде нов. Ваквите правни небулози ги користат и самите новинари и сопственици на портали да се обидат да избегнат одговорност за клевета и навреда.
ПИНА дојде до најмалку осум пресуди кои укажуваат дека во последните две години, тужби во Основниот суд Скопје 2 Скопје за случаи за клевета и навреда во кои едната страна е новинар што работи во онлајн-медиум, се отфрлаат со образложение дека порталот нема таканаречена „пасивна легитимација“. Судиите практично не ги признаваат порталите за медиуми. Со овој нов тренд се делегитимизираат голем број на медуми во Македонија.
Според податоците на ЗНМ, тужбите за клевета и навреда кон новинарите и медиумите се намалени откако е декриминализирана клеветата и навредата. Лани имало 39 случаи, во 2016 имало 40, што е многу помалку за разлика од 2012 година кога беа регистрирани 330 тужби. Коментираат дека гнерално трендот е дека има сѐ помалку случаи за клевета и навреда против новинари, а со тоа клеветата и навредата помалку се користат како инструмент за притисок врз новинарите и медиумите. Но потенцираат дека половина од случаите кои ги има во моментов се новинар против против новинар, што говори дека треба да се поработи на солидарноста меѓу колегите.
Една од пресудите за клевета каде судот отфрлил тужба за клевета бидејќи утврдил дека веб портал не е медиум е пресудата „П5-53/15“ на Основниот суд 2 во Скопје. Тужен бил сопственик на онлај-медиум кој објавил текст со наслов „Ова ли е швалерскиот амбасадорски пар?“. Тужителката барала 10.000 евра отштета, но Судот ја отфрлил тужбата поради две причини – првата што не можело да се докаже дали тужениот е автор на текстот и, втората, дека веб порталот всушност „не е медиум со јасна редакциска структура“.
Во образложението на пресудата го пишува:
Порталот, односно интернет веб страницата како електронска публикација претставуваше медиум според чл.2 ст.1 и ст.3 од Законот за медиуми (“Службен весник бр. 184/13) до стапување на сила на измените од 23 јануари 2014 година кога со истиот електронските публикации се избришани како такви. Со оглед на тоа порталот не претставува медиум и истиот нема ниту уредувачка политика, ниту пак главен и одговорен уредник. Тоа значи дека без оглед што на веб страницата на порталот М.С. е наведен како главен и одговорен уредник (сопственик), истиот во моментот на објавување на предметниот текст не можел да го има ова својство согласно Законот за измени и дополнувања на Законот на медиуми, па поради овие причини тужениот не може да биде пасивно легитимиран во оваа постапка ниту во својство на главен и одговорен уредник на порталот
Оваа нова судска практика ни ја потврдија и неколкумина адвокати, како и од Здружението на новинари на Македонија (ЗНМ).
фото: Ванчо Џамбаски
– Одбивањето на тужбите од страна на скопскиот граѓански суд, произлегуваат од измените на Законот за медиуми од 2014 година, од каде електронските публикации се избришани и тие не претставуваат средство за јавно информирање како што претставуваат традиционалните медиуми, како печат, телевизија, радио – вели адвокатот Иван Брешковски.
Опасност за новинарите-може да одговараат за клевета како физичко лице
Според него, судовите водејќи се по тој закон, сметаат дека интернет порталите не објавуваат содржина која подлежи на уредувачка политика, а со самото тоа не може да подлежат на одговорност за клевета и навреда.
– Стручно кажано, судовите сметаат дека порталите не се пасивно легитимирани, па со ова образложение ги отфрлаат тужбите. Не ги признаваат како медиуми, а со тоа не подлежат на одговорност за клевета и навреда. Кога е во прашање онлајн- медиум, сите тужби се одбиваат – објаснува Брешковски.
И од Здружението на новинари на Македонија ни ја потврдија оваа судска практика карактеристична за Основниот суд Скопје 2. Сметаат дека е негативен момент во процесите за клевета и навреда. Ставот на ЗНМ е дека на овој начин судот, новинарите, уредниците и сите што работат во онлајн медим ги ставаат во една дискриминирана положба затоа што на тој начин потенцијалната материјална штета може да биде многу повеќе отколку што предвидува Законот.
Адвокатот Брешковски објаснува дека опасност постои ако се утврди кој го напишал текстот на страницата и тој да одговара како физичко лице, а не како новинар.
– Во Законот за граѓанска одговорност за клевета и навреда има одредено колку е паричната казна што може да му се одреди на новинар, колку на уредник, а колку на медиум, односно, 2.000, 10.000. 15.000 евра. Но, Судот не се води по тоа и бидејќи новинарот го смета за физичко лице, казната може да биде многу поголема – вели тој.
Нашите соговорници потенцираат дека оваа судска практика не е ниту во согласност со Европскиот суд за човекови права, а сметаат дека член 11 од Законот за граѓанска одговорност за клевета и навреда не е испочитуван од страна на Судот.
– Судот, на пример, никогаш не правел проблем за новинари кои доаѓаат од весници или печатени медиуми, а до декември 2013 година ги немаше во ниту еден закон спомнато. Но, никогаш немало сомнеж дали тие се новинари или дали печатот не е медиум. Сега некој го спори легитиметот на медиумите – вели Драган Секуловски од ЗНМ.
И две поранешни судијки од Европскиот суд за човекови права во Стразбур ни изјавија дека ова непризнавање на интернет медиумите од страна на одредени судии не е добро.
Судијката Маргарита Цаца Николовска смета дека слободата на изразување е врзана за повеќе субјекти кои што може слободно да се изразуваат, а еден од нив се лицата кои што вршат прибирање и пренесување на информации.
– Не ми е јасно од каде го извадиле заклучокот дека онлајн- медиумите не се медиуми и дека тие не подлежат на правото на слобода на изразување – вели Николовска.
Таа смета дека не треба да се прави разлика дали лицето кое прибира и потоа пренесува информации е од пишан, од интернет – медиум или на некој друг начин ги презентира информациите.
– Апсолутно не е важно бидејќи и тоа лице ги има правата на слободата на изразување согласно член 10 од Европската конвенција за човекови права. Во член 10 не се вели новинари кои се репортери или новинари кои што пишуваат или се некој друг вид на новинари. Оваа судска пракса носи опасности во насока дека не се почитува правото на слобода на изразување на интернет – медиумите – смета Николовска.
Судијката Мирјана Лазарова –Трајковска објаснува дека судската практика на Европскиот суд за човекови права во однос на интернет-медиумите ги има истите стандарди и принципи како и за другите медиуми.
– Бидејќи навредата и клеветата се поврзани со право на приватност, тоа значи дека националните судови мора да бидат водени од т.н трипартитен текст на Европскот суд за човековите права, кој претполага тие да ја имаат предвид легитимната цел за законската рамка и дали било неопходно да се интервенира во едно демократско општество – смета Лазарова- Трајковска.
Поранешната судијка во Судот во Стразбур, објаснува дека кога станува збор за клевета и навреда овој суд ги зема во предвид националните закони и како таа проблематика е регулирана со националните закони. Според неа, фактот дека одредена категорија на медиуми не е покриена со легислативата како што е овој случај може да биде причина да се иницираат постапки за изменување на легислативата. Но, таа потенцира дека судовите, сепак, користејќи ја практиката на Судот во Стразбур, по аналогија треба да ги приеменуваат истите стандарди и принципи и кон интернет-медиумите.
– Тие се медиуми кои што пренесуваат информации и често пати информацијата се шири многу побрзо и опсегот на контрола на изречена клевета и навреда е многу потежок во однос на другите медиуми. Европската конвенција е извор на право и таа креира обврски кон нашата земја кои националните судови мора да ги почитуваат – вели Лазарова Трајковска.
Минатата година во Македонија вкупно се регистрирани и 18 напади на новинари, од кои 13 физички и вербални напади, додека дригите се навреди, попречување во работа и уништување на имотот. Овие бројки ги презентираше ЗНМ во Извештајот за слободата на медиумите и безбедноста на новинарите во Македонија за 2017 година.
Не е спомнато име, но тужителот се препознал
Ако се анализираат судските пресуди на другите судови во земјава може да се забележи дека тие носат поинакви одлуки, за разлика од судиите во Основниот суд Скопје 2. Неколку пресуди од Охрид и Битола говорат дека кога станува збор за тужба каде една од странките е новинар од интернет-медиум тие го препознаваат како средство за јавно инфрмирање.
Таков е примерот со првостепена пресуда донесена во Основниот суд во Охрид кој ги признава интернет порталите како медиуми. Случајот се однесува на текстови објавени во 2012 и 2013 година, а пресудата на веб страницата на системот за објава на пресуди sud.mk е поставена во март лани. Со пресудата судот казнил новинар од веб сајт со парична казна од околу 4.000 евра иако тужителот барал 10.000 евра.
Ова е дел од образложението на пресудата:
Во електронското издание на интернет страницата објавиле текст во кој се пласирани лаги и навреди, а кои што се однесуваат кон тужителот дека истиот е “скандалмен“ и имал “манири на тиранин“ со кои што се има намера тужителот да биде омаловажен и понижен, а со што се повредила, неговата чест и углед и професионална кариера како универзитски професор и претседател на огранок на политичка партија, а тужените знаеле и биле должни да знаат дека изнесуваат факти кои се невистинити
Во дел од својата одбрана тужениот новинар изјавил дека веб страницата е всушност блог. Сепак судијата во пресудата го навел следново “Судот ги ценеше наводите од првотужената дека: електронскиот медиум всушност не бил портал, туку бил блог портал каков што можел секој да отвори, но при одлучувањето таквите наводи Судот не ги прифати. Од друга страна, согласно чл.6 ст.3 од Законот за граѓанска одговорност за навреда и клевета, формата на медиумот и не е пресудна, туку околноста да истиот уреднички се обликува. Оваа пресуда не е правосилна.
Адвокатот што го води овој случај, Лазар Сандев вели дека небулозно е што правното лице кое го има објавено тоа и новинарката судот ја има казнето солидарно со 250.000 денари.
– По Закон не може така, бидејќи таму се вели “тој што ќе направи клевета, а не тие што ќе направат клевета“. Мора да се утврди кој со кои дејствија што презел, не може сите заедно да се виновни. Обжалена е пресудата, но нов судија ја презеде, па ќе видиме што ќе се случува– вели Сандев.
Судот во Стразбур ги признава онлајн-медимите
Какви опасности носат одлуките на судовите со кои не се признаваат онлајн- медиумите? Значи ли ова навреда и за новинарите и уредниците кои работат во портали? Многумина велат, да.
– Секако дека е навреда за новинарите и уредниците. Се охрабруваат новинарите да пишуваат што сакаат, а реално преку интернет портал може на некому да му нанесете огромна штета врз честа и угледот без оглед дали е физичко или правно лице – вели адвокатот Брешковски, кој потенцира дека оваа судска практика е и дискриминаторска бидејќи не се доволно заштитени личните и граѓанските права на оштетените лица.
Зошто судиите не ги препознаваат интернет-медиумите како средства за јавно информирање прашавме и во Основниот суд Скопје 2 Скопје. Оттаму ни одговорија дека по однос на нашето прашање, ставот на судот е ирелевантен од причини што судот суди и своите одлуки ги заснова врз основа на Уставот, законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот:
Во постапките за утврдување на граѓанска одговорност за навреда и клевета и надомест на штета судот ја применува позитивната законска регулатива во оваа област, а особено одредбите од Законот за граѓанска одговорност за навреда и клевета, Законот за медиуми, како и одредбите од Законот за изменување и дополнување на Законот за медиуми. Имено, законските одредби, се во согласност со Уставот на Република Македонија и во сите е елиминирана било каква дискриминација по однос на нивната примена и важење кон секое физичко или правно лице, без разлика дали станува збор за новинар, уредник или пак медиум.
Адвокатот Брешковски пак, додава дека националните судови треба да ги земат предвид и одлуките на саморегулаторните тела на медиумите, како Совет на честа на ЗНМ и Совет на етика во медиумите.
– Тие никогаш не спореле дека интернет-медиумите не се медиуми- вели тој.
Тужбите кон новинари се намалени
Адвокатот Лазар Сандев, пак вели дека ја застапува страната дека порталите не се средства за јавно информирање. Вели дека тоа е нивната одбрана кога имаат случај со портал, без исклучок.
– Судиите главно ги одбиваат тужбените барања бидејќи сопствениците на интернет поорталите немаат пасивна легитимација, односно не претстауваат средства за јавно информирање и поради тоа не може да сносат одговорност како што е предвидено во Законот. Од 2014 година откако стапија на сила измените, сме имале околу педесет вакви случаи – вели Сандев.
Порталот „Либертас“ во последните три години имал десеттина тужби за клевета и навреда. Главниот и одговорен уредник, Ацо Кабранов, вели дека останале нерешени уште две, а другите судот ги отфрлил како неосновани.
– Точно е дека некој судии ги отфрлаат предметите со образложение дека со законот порталите не се медиум. Во случаите во кои беше тужен „Либертас“ судиите сепак постапуваа по нив, односно не го користеа фактот дека законски не сме медиум – вели Кабранов.
Тој додава дека бидејќи Законот е таков, порталите не се влезени како медиуми, а новинарите со тоа немаат статус на новинари.
Кабранов смета дека со тужбите се врши притисок-заплашување да не пишуваат за одредени теми.
– Тоа го прават не само политичарите и бизнисмените туку и колеги од нашата, новинарската фела – вели Кабранов.
И адвокатот Сандев вели дека во последните две-три години се намалуваат тужбите кон новинарите. Сега имаат 11 активни предмети, а порано имале и по стотина.
Текстот е изработен во рамки на проектот „Опсерваторија на медиумските реформи“, што го спроведуваат Фондацијата за интернет и општество „Метаморфозис“, „Агора“ – Центар за промовирање на граѓански вредности и Платформата за истражувачко новинарство и анализи (ПИНА), со финансиска поддршка од „Фондацијата Отворено општество – Македонија“. Содржината на текстот е единствена одговорност на авторите и на ниту еден начин не може да се смета дека ги одразува гледиштата на „Фондацијата Отворено општество – Македонија“.
PRISTINA, 31.01.2018 – Editor-in-chief of TV Most, Ljiljana Jankovic said that the medium made a mistake and such title is unacceptable for her.
The Association of Journalists of Kosovo reacted on January 30th, 2018 about a title of a story named “Siptarski teroristi prete Marku Djuricu”, (Albanian terrorists threaten Marko Djuric), published at the website of TV Most based in Zvecan. Word “siptari” is a derogatory term for Albanians.
“The title is totally unacceptable. This is our mistake and we will change the title. This is a breach of the Code and this is not something we do,” Jankovic told the Association of Journalists of Serbia.
Banja Luka, 30.01.2018.- Braniteljice ljudskih prava suočene su često sa specifičnim sigurnosnim rizicima tokom obavljanja različitih aktivnosti i zaštite prava ranjivih i manjinskih grupa. Zbog prirode svog posla i aktivizma, a nekada i geografske lokacije ili pripadnosti određenoj društvenoj grupi, braniteljice ljudskih prava mogu biti mete maltretiranja, prijetnji, uznemiravnja ili čak fizičkih napada, rečeno je danas na radionici za medijske profesionalce „Medijska odgovornost: aktivizam i sigurnost braniteljica ljudskih prava“ koja je održana u Banjaluci.
“Aktivisti i aktivistice koji se zalažu za prava različitih manjinskih kategorija često su zbog svog angažmana izloženi nasilju, a zabilježeni su i slučajevi teških fizičkih povreda”, rekla je LGBT aktivistica Slobodanka Dekić, koja je i sama bila izložena prijetnjama zbog posla kojim se bavi. Dekić je dodala i kako su napadači bili i muškarci i žene te je naglasila važnost primjene svih važećih zakona koji tretiraju slučajeve nasilja iz mržnje.
Policijske službenice, kao braniteljice ljudskih prava iz pozicije institucija, u svom poslu suočavaju se sa diskriminacijom po osnovi spola zbog dominirajućih rodnih stereotipa i predrasuda. „Mediji kroz izvještavanje o policiji mogu doprinijeti da žena u policiji bude rodno vidljiva”, rekla je službenica Državne agencije za istrage i zaštitu (SIPA) Kristina Jozić.
Lejla Huremović iz Sarajevskog otvorenog centra (SOC) govorila je o tome koliko i kako mediji mogu doprinijeti većoj sigurnosti i društvenom respektu braniteljica ljudskih prava, kao i unapređenju njihove lične sigurnosti.
„Medijska slika izvještavanja o LGBTI osobama se mijenja na bolje, ali je još uvijek potrebno pisati o hrabrosti javnog izlaganja aktivista/ica te problematizirati i skretati pažnju na sve veći broj online prijetnji“, rekla je Huremović i dodala kako bi zaštiti aktivista i aktivistica doprinijela regulacija komentara ispod članaka i onih na društvenim mrežama.
Cilj radionice koja je danas održana u Banjaluci je unapređenje znanja novinara i medijskih profesionalaca u oblasti izvještavanja o aktivizmu braniteljica ljudskih prava. Ova interaktivna radionica bi, također, trebala pomoći medijskim stručnjacima da učinkovitije sarađuju sa zajednicom braniteljica ljudskih prava i dobiju informacije o njihovim aktivnostima, kao i prijetnjama i rizicima sa kojima se suočavaju u svom radu.
Jednodnevna radionica „Medijska odgovornost: aktivizam i sigurnost braniteljica ljudskih prava“ održana je u okviru projekta “Ostati sigurne – Mreža sigurnosti za braniteljice ljudskih prava i aktivistice protiv rodno zasnovanog nasilja u Bosni i Hercegovini”. Projekat realizira Fondacija Lokalne demokratije (FLD) uz podršku Ambasade Kraljevine Holandije.
SARAJEVO, 26.01.2018.-The media community-supported initiative for adoption of a legal framework that will ensure transparency of media ownership and financing and regulate advertising segment. This is a result of the first expert debate titled “Seeking better regulation of the transparency of ownership and public financing of the media” held within the EU funded project “Media and public reputation“ in Sarajevo on 26 January.
Addressing the audience, Vladimir Pandurević, Programme Manager at the European Union Delegation in Bosnia and Herzegovina, stated that „there is no strategic document defining the public interest in the media and this is why the outcomes of the project Media and public reputation are extremely important“.
According to the Secretary-General of the Association BH novinari (BiH Journalists) Borka Rudić, the consequences of the lack of regulation in this area are „the disintegration of the journalistic ethics and quality of journalism as well as degradation of the public interest function of the media companies“.
Political Advisor to the European Union Special Representative Jasna Jelisić reminded of the latest European Commission’s Reports on BiH which indicated the need to secure the transparency of media ownership in BiH as one of the key priorities in the media sector. „Among other things, the EC report gives a clear recommendation to BiH authorities to take this matter into consideration as soon as possible, and have stressed on several occasions that media freedom issues will also be considered when issuing the European Commission Opinion on BiH application for membership “.
The professor from the Faculty of Political Science Lejla Turčilo stressed the need to restore the connection between quality media and citizens that can recognize them. „It is citizens’ right to know that they have access to true, objective and fair information, but also to be familiar with the mechanisms of influence of those who create that information“, said Turčilo.
The implementing Consortium advocates the adoption of the laws with the aim of achieving EU standards in regulating the concentration and transparency of media ownership. The purpose of adopting these legal regulations is to prevent the conflict of interest, increase the value of the media market and media sustainability through a transparent allocation of the public funds to the media.
Legal regulations should also contribute to the prevention of abuse in the said areas, improve media integrity, encourage lawful functioning of the media and real media pluralism, thereby contributing to democracy building. The draft laws are also to incorporate regulations on monitoring of the enforcement of the laws as well as sanction mechanisms.
The debate was organized within the project “Media and public reputation“, funded by the European Union and implemented by the Consortium: BH Novinari, Mediacentar Sarajevo, BiH Press Council and Association JaBiHEU.
– Судот, на пример, никогаш не правел проблем за новинари кои доаѓаат од весници или печатени медиуми, а до декември 2013 година ги немаше во ниту еден закон спомнато. Но, никогаш немало сомнеж дали тие се новинари или дали печатот не е медиум. Сега некој го спори легитиметот на медиумите – вели Драган Секуловски од ЗНМ.
– Апсолутно не е важно бидејќи и тоа лице ги има правата на слободата на изразување согласно член 10 од Европската конвенција за човекови права. Во член 10 не се вели новинари кои се репортери или новинари кои што пишуваат или се некој друг вид на новинари. Оваа судска пракса носи опасности во насока дека не се почитува правото на слобода на изразување на интернет – медиумите – смета Николовска.
– Тие се медиуми кои што пренесуваат информации и често пати информацијата се шири многу побрзо и опсегот на контрола на изречена клевета и навреда е многу потежок во однос на другите медиуми. Европската конвенција е извор на право и таа креира обврски кон нашата земја кои националните судови мора да ги почитуваат – вели Лазарова Трајковска.
– По Закон не може така, бидејќи таму се вели “тој што ќе направи клевета, а не тие што ќе направат клевета“. Мора да се утврди кој со кои дејствија што презел, не може сите заедно да се виновни. Обжалена е пресудата, но нов судија ја презеде, па ќе видиме што ќе се случува– вели Сандев.
– Точно е дека некој судии ги отфрлаат предметите со образложение дека со законот порталите не се медиум. Во случаите во кои беше тужен „Либертас“ судиите сепак постапуваа по нив, односно не го користеа фактот дека законски не сме медиум – вели Кабранов.
