PRISHTINË, 25.12.2018 – Kërcënimet dhe sulmet e ndryshme nga politika dhe grupet e bizneseve, janë pjesë e realitetit të punës së gazetarëve në Kosovë. Vetëm gjatë vitit 2018, janë raportuar 16 raste të kërcënimeve apo sulmeve ndaj gazetarëve. I fundit është rasti i gazetarit të së përditshmes “Koha Ditore”, Agim Ademi, i cili u kërcënua nga një zyrtar i Komunës së Lipjanit. Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës reagoi menjëherë duke e dënuar kërcënimin dhe gjuhën ofenduese të përdorur ndaj gazetarit, Agim Ademit, i cili ka pohuar se edhe në raste të tjera ka pasur presione e kërcënime gjatë kryerjes së punës së tij.

Edhe pse krahasuar me vitin 2017, sivjet ka më pak raste të raportimit të kërcënimeve e sulmeve ndaj gazetarëve, kjo shifër mbetet shqetësuese për AGK-në. Sipas këtij Asociacioni, në vitin 2017, janë raportuar 24 raste të kërcënimeve dhe sulmeve ndaj gazetarëve.

Për t’i dalur në mbrojtje gazetarëve AGK që nga viti i kaluar ka lidhur marrëveshje bashkëpunimi me Policinë dhe Prokurorinë e Shtetit.

Kryetarja e AGK-së, Gentiana Begolli Pustina, thotë se institucionet shtetërore të sigurisë janë duke i përmirësuar mekanizmat për mbrojtjen e gazetarëve. Ajo ka bërë të ditur se është caktuar edhe një koordinator nga Gjykata e Prishtinës, i cili merret me trajtimin e rasteve të gazetarëve. Sipas saj, AGK dhe policia kanë bërë marrëveshje për rastet e sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve me qëllim që ato t’i drejtohen departamentit të krimeve të rënda.

“Policia edhe më tutje inkurajohet nga AGK-ja që t’i zgjerojë hetimet për disa raste të sulmeve ndaj gazetarëve, sepse ne si AGK kërkojmë më shumë rezultate konkrete në rastet e kërcënimeve të gazetarëve. Sistemi i drejtësisë sikur lëngon në të gjitha aspektet, lëngon edhe në trajtimin e rastave të gazetarëve. Megjithatë, si rezultat i bashkëpunimit tonë me sistemin e drejtësisë, që nga viti i kaluar është caktuar edhe një koordinator nga Gjykata, i cili merret me rastet e gazetarëve, dhe nëse asgjë tjetër, tani e kemi një derë se ku të trokasim për të adresuar shqetësimet tona.”, ka thënë Begolli-Pustina.

“Pa diskutim që është një nismë e mirë në drejtim të krijimit të kushteve për ndriçimin sa më të shpejtë të rasteve të kërcënimeve ndaj gazetarëve, megjithatë, siç e potencova edhe më herët, nga institucionet përkatëse kerkojmë më shumë efikasitet në këtë drejtim.”, ka shtuar ajo.

Besim Kelmendi, koordinator në Zyrën e Kryeprokurorit të Shtetit për rastet e veprave penale ndaj gazetarëve, beson që bashkëpunimi i këtij institucioni me AGK-në, ka bërë që gazetarët të mos hezitojnë t’i raportojnë rastet e sulmeve apo kërcënimeve. Sipas tij, Prokuroria e Shtetit u jep prioritet këtyre rasteve edhe për shkak se veprat ndaj gazetarëve bëjnë pjesë në kapitullin e veprave kundër jetës së njeriut.

“Konsideroj se ka pasur ndryshime të mira në këtë aspekt, për shkak se deri vonë gazetarët kanë hezituar t’i paraqesin rastet për shkak se nuk i kanë besur sistemit të drejtësisë. Ndërsa prej momentit që jemi caktuar ne si koordinatorë dhe duke iu falenderuar kontakteve të shpeshta që kemi me vet asociacionin, por edhe me vet gazetarët të cilët janë viktima të kërcënimeve apo edhe rasteve tjera të dhunës ndaj tyre, ata kanë filluar të bashkëpunojnë më shumë me ne. Dhe jemi gjatë gjithë kohës në kontakt me ta kurdo që kanë ndonjë kërcënim.”, ka thënë Kelmendi.

“Meqenëse veprat penale kundër gazetarëve janë vepra kundër jetës dhe bëjnë pjesë në kapitullin kundër jetës së njeriut, ato kanë prioritet. Dhe ne kërkojmë nga prokurorët e rasteve që ato të trajohen me urgjencë. Duke iu falenderuar vet kapitullit që ato bëjnë pjesë, atëherë ato e kanë një prioritet.”, ka shtuar Kelmendi. Sipas tij, gjatë këtij viti në Policinë dhe Prokurinë e shtetit janë paraqitur gjithsej 10 raste.

“Në Prokurori dhe Polici janë gjithsej 10 raste të paraqitura. Ka mundësi që disa nga gazetarët të mos i kenë paraqitur rastet në polici dhe prokurori, prandaj ekziston kjo adiferencë me rastet e paraqitura në AGK.”, ka thënë ai.

Zyrtarë të policisë së Kosovës, thonë se për të mbrojtur shprehjen e lirë të gazetarëve janë ngritur kapacitete për t’iu dhënë prioritet kërcënimeve apo sulmeve ndaj tyre, si në parandalim edhe në procedimin e tyre.
Në një përgjigje nga zyra e informimit të policisë, janë përshkruar edhe detyrat që ata i ndërmarrin në mënyrë që këto raste të trajtohen më shpejt.

“Sa i përket trajtimit të rasteve që ndodhin apo paraqiten ndaj gazetarëve, ju njoftojmë se policia ka ngritur kapacitete dhe ju ka dhënë prioritet trajtimit te këtyre rasteve si ne parandalimin por, edhe ne procedim të tyre. Për ketë, policia ka caktuar që te gjitha rastet të hetohen dhe të koordinohen në nivel qendror dhe atë ne drejtorinë përkatëse përgjegjëse për hetim të këtyre rasteve; çdo rast të hetohet në mënyrë “Ex Officio” nga policia, nga cilido raportim që vjen; rasti të dërgohet me Kallëzim Penal në Prokurori kompetente menjëherë pasi të ndodh rasti dhe të gjitha veprimet të koordinohen me prokurorin kompetent, që nga ndodhja ose paraqitja e rastit; të bëhen të gjitha vlerësimet e sigurisë fizike për viktimën etj. Ndërsa, ndaj te dyshuarit (të njohur apo të pa njohur), merren te gjitha veprimet ligjore, ku do dhe cili do që ai të jetë.”, është shkruar në përgjigjen e Policisë së Kosovës.

Nga ana tjetër, Begolli Pustina, ka thënë se përveç sulmeve e kërcënimeve ka raste kur gazetarët ndihen nën presion edhe për shkak të censurës nga redaksia përkatëse, duke mos pasur lirinë e duhur për trajtimin e çështjeve të ndryshme që janë në interes të përgjithshëm të shoqërisë. Sipas saj, këtu problematikë është vet gjendja e përgjithshme e gazetarëve dhe mungesa e motivimit, duke marrë parasysh edhe pagat e ulëta.

“Vazhdojmë të kemi gazetarë të cilët punojnë me vite të tëra nëpër medie dhe marrin nga 200-300 euro page.”, ka thënë Begolli Pustina.

Ajo ka shtuar se gjendja e gazetarëve në përgjithësi është mjaft e rëndë, mirëpo krahasuar me të kaluarën, është inkurajues fakti që gjatë këtij viti ka pasur më shumë raste të raportimit të kushteve të rënda nëpër redaksi dhe për vonesë të pagave, sinjale këto që tregojnë për ngritjen e guximit të gazetarëve për të pasqyruar të vërtetën e redaksive ku punojnë.

“Megjithatë ende nuk jemi të kënaqur marrë parasysh se jetojmë në mesin e këtij komuniteti dhe e dimë saktësisht se me cfarë ballafaqohen ata.”, ka thënë Begolli Pustina.

Për disa prej rasteve të kërcënimeve që kanë ndodhur më 2018, janë inicuar procedurat edhe në Gjykatë. AGK është në kontakt të vazhdueshëm me institucionet e drejtësisë që t’u ndihmojë gazetarëve.

Gazetare: Jehona Gjinovci

Ky shkrim është prodhim i Asociacionit të Gazetarëve të Kosovës në kuadër të projektit Platforma Rajonale e Ballkanit Perëndimor për Avokimin e Lirisë së Medias dhe Sigurisë së Gazetarëve, e themeluar në janar të vitit 2016 me ndihmën financiare të Bashkimit Evropian. Përmbajtja e këtij publikimi nuk mund të konsiderohet në asnjë rrethanë si pasqyrim i qëndrimit të Bashkimit Evropian.

Journalists can’t know the classification level of a document that is considered a state secret. In addition, according to the law in force, journalists may be sentenced to up to 12 years of imprisonment depending on the level of classification of the document they publish.

The Law on Classification of Information recognizes four levels of classification: ‘Too secret’, ‘Secret’, ‘Confidential’ and ‘Restricted’. 328019

The justification for all levels of classification is that their unauthorized could be expected to cause exceptionally grave damage [depending on the level] to security interests of the Republic of Kosovo.

When we mention security interests, we refers to defense, intelligence and law enforcement activities, security or foreign relations of the Republic of Kosovo, including its territorial integrity, integrity of its institutions, the constitutional order and economic stability and development

But, in my experience as a journalist, there have been cases when institutions have classified a public document, even if they have not shown the level of classification, they have threatened with imprisonment if it is published.

One of them is the MFA, which has failed to show why a classified document could compromise Kosovo’s security interests.

In October 2018, the Ministry of Foreign Affairs had signed a contract with a US company, a contract that was public in America, but the same was considered a ‘classified document’ by the state.

The MFA alleged that a contract with a US company is a classified document, though we found that the same is public in the US Department of Justice. It was a contract where the state would pay 540 thousand euros for legal advice and support for government relations and public communication activities.

We had asked the men who signed this contract, Anton Berisha, who comes from AAK, which services specifically are concerned and who has negotiated this contract, and it is dedicated to the same Government or Office of the Prime Minister. But he has said the contract is secret.

“You refer to a document that is classified and as such has legal limitations. Every official within the government, as well as other physical and legal persons who treat/disclosure the content outside the foreseen and unauthorized rates, will have administrative and legal consequences”, said Berisha’s office.

According to the law, the legal consequence is the imprisonment of up to 12 years, depending on the level of classification. But, this institution did not even show the classification level.

But, the contract that Berisha refers as a secret, we found it published in the US Department of Justice.

We asked them, how can be considered as a classified document a contract which is public and on which criteria it is classified the same.

“The other party has the right to publish, under the terms of the contract,” MFA replied.

But the law in its Article 4 also foresees classification criteria. A section below also shows cases where classification is not allowed.

“… preventing or delaying the publication of information, which obviously has nothing to do with security issues,” reads one of the items in Article 5.

Asked about on what basis a public contract was classified, the MFA  said that the document was classified as such in accordance with the competencies of the Government, but did not give an answer  how a public document could be classified as a secret.

The contract signed in Pristina was summoned to Government Decision No. 12/18 of 16.02.2018, but this decision is not public on the Government website.

We have also asked the Prime Minister’s Office if there is such a decision, but didn’t get any response.

On the OPM official website, which publishes Government decisions, there is no decision on this date.

The Law on Classification, in Article 11, also gives details of the duration of the classification, depending on the importance of the document. One document may remain classified for 1 to 25 years.

Documents that contain information classified as “CONFIDENTIAL” or higher, are written, translated, stored, copied, or in any other form reproduced only by persons who have valid security licenses for the classification level of the relevant document.

The Legislative Program of the Government for 2018 provided for the Law on Classification of Information and Security Verification to be amended in June this year. But the government told us that this law has not yet entered the amendment-amendment procedure

PRISHTINË, 04.12.2018 Institucionet publike të Kosovës janë ndër të vetmet në rajon, të cilat nuk njohin obligimin për seleksionimin e dokumenteve që janë të hapura për publikun ose konfidenciale.

Edhe pse ligji për qasje në dokumente publike parasheh që prej hartimit të një dokumenti, organet publike duhet ta vendosin klauzolën, nëse ai është publik ose konfidencial, kjo nuk zbatohet në praktikë.

Për gazetarët dhe shoqërinë civile, mungesa e klasifikimit dhe refuzimi për qasje në dokumente publike, ka krijuar probleme të vazhdueshme për realizmin e hulumtimeve dhe analizave.

Qeveria e Kosovës thotë se vetëm dy kërkesa ende nuk kanë marrë përgjigje.

Mirëpo, komuniteti i gazetarëve mendon kërkesat për qasje janë të kufizuara, për shkak të perceptimit se nuk do të marrin përgjigje.

Besnik Krasniqi, gazetar në “Koha Ditore”, thotë se institucionet kanë shkallë shumë të ulët transparence, ndërsa fare pak gjen zbatim ligji për qasje në dokumente publike.

“Ky konstatim nuk mbështetet vetëm në përvojën time, por edhe në pohimet e shumë kolegëve me të cilët e ndajmë profesionin e njëjtë. Veç kësaj, edhe shumë raporte kredibile vendore e ndërkombëtare e theksojnë të njëjtin problem, përfshirë këtu edhe raportin për Kosovën që për çdo vit e publikon Komisioni Evropian.”,shprehet ai.

Për më tepër, edhe ato kërkesa që bëhen, mbeten pa përgjigje.

“Gazetarët janë insistues, në kuptimin e adresimit të vazhdueshëm në publik të shkeljes së kësaj të drejte që është e garantuar me Kushtetutë dhe me ligj. Dhe, thuajse këtu përfundon insistimi. Kjo, për shkakun se gazetarët nuk e kanë luksin që t’i ndjekin të gjitha procedurat burokratike që i parasheh ligji, deri në realizimin e së drejtës për qasje në një dokument të caktuar. Fare pak media kanë të angazhuar juristë që mund t’i ndjekin të gjitha hallkat e ankimimit, pra, ta adresojnë problemin te Avokati i Popullit, e pastaj edhe nëpër gjykata.”, thekson Krasniqi.

Të dhënat tregojnë se që nga ardhja në pushtet e Ramush Haradinajt, qeveria e udhëhequr prej tij, ka marrë 53 kërkesa për qasje në dokumente publike, shifër kjo e vogël, krahasuar me numrin e gazetarëve që e përcjellin punën e qeverisë.

“Nga numri i përgjithshëm i kërkesave të pranuara pas trajtimit, qasje e plotë u është lejuar 36 kërkesave, qasje të pjesshme ka marrë një kërkesë, 2 kërkesa janë duke u trajtuar, ndërsa një kërkesë është pa përgjigje”, thuhet në përgjigjen e zëdhënëses së Qeverisë së Kosovës, Donjeta Gashi.

Monitorimin e punës së qeverisë e kryejnë dhjetëra gazetarë, ndërsa mungesa e kërkesave për qasje tregon se gazetarët kanë gjetur rrugë të tjera për të marrë dokumentet mbi të cilat raportojnë.

“Në mungesë të realizimit të kësaj të drejte, gazetarët humbin pastaj shumë kohë për të siguruar ato të dhënat që kërkohen nga institucionet. Shpeshherë gazetarët shfrytëzojnë “rrugë klandestine” për të mbërritur te dokumentat që institucionet nuk duan t’i ndajnë me publikun. Dhe, normalisht që kjo do kohë dhe një rrjet burimesh në institucione”, thotë Besnik Krasniqi.

Ministria e Infrastrukturës, institucioni më i mbyllur

Për vite me radhë, Lëvizja Fol ka mbikëqyrur kontratat publike dhe shpenzimin e parasë publike.

Organizata ka konstatuar vazhdimisht problem për qasje në dokumente zyrtare tek institucionet.

“Duke u bazuar në kërkesat që ne i kemi bërë mund te them se disa janë vërtetë korrekte dhe bashkëpunues, ndërsa disa institucione janë shumë larg përmirësimit të gjendjes nga vitet e kaluara”, thotë Mergime Demolli Nimani nga organizata Fol.

Ajo përmend raste konkrete kur organizata ka hasur në refuzim për qasje në dokumentet e kërkuara.

“Për ne si FOL, pengesë në kryerjen e punës tonë deri më tani ka qenë Ministria e Infrastrukturës. Kjo, për faktin se gjatë monitorimit të procedurave të prokurimit, shumë herë kemi kërkuar qasje në dosje të ndryshme të tenderit, mirëpo na janë refuzuar”, ka thënë Demolli.

Në kontratat e mëdha, autostrada e re në drejtim të Gjilanit pritet të shpenzojë miliona të qeverisë së Kosovës.

Kontrata e nënshkruar nga Ministria e Infrastrukturës, nën drejtimin e Pal Lekajt, vazhdon të jetë pjesërisht e hapur.

Edhe pse ligji për qasje në dokumente përcakton se kërkuesit e dokumenteve zgjedhin formën e qasjes, kjo kontratë i është lejuar Lëvizjes Fol, vetëm në pjesë të caktuara.

“Ministria e Infrastrukturës, e cila fillimisht na refuzoi kërkesën, pas ankesës në Avokatin e Popullit dhe pasi që publikisht kemi treguar se na është refuzuar kërkesa për qasje në dosjen e tenderit për ndërtimin e autostradës Prishtinë-Gjilan-Dheu i Bardhë, na kanë lejuar një qasje të pjesshme, pra nuk na kanë dhënë të gjitha dokumentet e kërkuara. Po ashtu, edhe një kërkesë tjetër të dërguar në këtë ministri nuk na janë përgjigjur”, thotë Demolli Nimani.

Avokati i Popullit ka një rol në mbikëqyrjen e ligjit për qasjen në dokumentet publike.

Pas refuzimit ose mosdhënies së përgjigjeve nga institucionet, gazetarët dhe publiku kanë të drejtë të ankohen, në këtë institucion.

Që nga fillimi i vitit deri me tash, në këtë institucion janë trajtuar 57 ankesa për refuzim të qasjes në dokumente publike.

“Nga janari 2018, e deri më sot, janë pranuar 57 ankesa, 5 nga to ishin të papranueshme”, thotë Arjola Caka nga Zyra e Avokatit të Popullit.

Edhe ky inistitucion është i mendimit se qasja në kontratat dhe projektet e mëdha është problemi kryesor sa i përket qasjes në dokumentet publike.

“Nga të gjeturat e IAP-it, gjatë hetimit të ankesave të paraqitura për qasje në dokumente publike, vërehet se vështirësi në realizim të qasjes në dokumente publike më së shumti ka në kontrata publike për projekte të mëdha”, thotë më tutje Caka.

Mërgime Demolli Nimani thekson se shteti është i interesuar t`i mbyllë kontratat e mëdha.

“Kontratat publike në shumicën e rasteve qe ne kemi monitoruar, sidomos kontratat milionëshe vazhdojnë të mbesin mbyllura”

Rastet e suksesit, vetëm përmes gjykatave

Institucionet e Kosovës janë obliguar me vendime të gjykatave që në disa raste të ofrojnë qasje në dokumente publike.

Të dhënat tregojnë se Qeveria e Kosovës është obliguar të krijojë qasje në faturat e shpenizimeve të kryeminsitrit Hashim Thaçi për Rrjetin Ballkanik për Gazetari Hulumtuese – BIRN.

Kjo organizatë pas tetë vjetësh, ka siguruar të dhënat të cilat janë publikuar gjatë verës.

Avokati i Popullit ka renditur disa prej storieve të suksesit ku është krijuar qasje me vedime të gjykatave, dy paditë e BIRN-it ndaj qeverisë për faturat e shpenzimve dhe KPK për vendimet disiplinore, padia e Fol ndaj ministrisë së transportit për autostradën Morinë – Merdarë, padia e GAP-it për kontratën e distribucionit dhe padia e Federatës Sindikale të Pensionistëve ndaj Ministrisë së Punës.

Në janar të këtij viti, Instituti GAP kishte pranuar Aktgjykimin e Gjykatës Themelore në Prishtinë, i cili e miraton si të bazuar padinë Institutit GAP për moslejim të qasjes në dokumente publike.

Gjykata ka konstatuar se Ministria e Zhvillimit Ekonomik dhe KEK-u kanë shkelur nenin 41 të Kushtetutës dhe ligjin për qasje në dokumente publike, kur nuk kanë lejuar qasje në asetet e privatizimit të KEDS-it dhe në dokumentet tenderuese për termocentralin “Kosova e Re”.

Gjykata ka konstatuar se edhe dokumentet e papërfunduara janë dokumente publike, në të cilat duhet të lejohet qasja, si dhe e ka konsideruar si të paarsyetuar përgjigjen e MZHE-së se dokumentet e privatizimit të pasurisë publike, hyjnë në kategorinë e dokumenteve konfidenciale.

Përveç kësaj, gjykata konstaton se edhe KEK-u ka bërë shkelje të ligjit për qasje në dokumente publike, kur nuk ka pranuar që të përgjigjet në kërkesat për transparencë me arsyetimin se ligji për qasje në dokumente publike, nuk aplikohet edhe për ndërmarrjet publike.

Ky aktgjykim detyron Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik që brenda 30 ditëve, të lejojë qasje në asetet e privatizuara të KEDS-it dhe në dokumentet tenderuese për termocentralin “Kosova e Re”.

Ky aktgjykim, i cili ka ardhur katër vjet e gjysmë pas parashtrimit të padisë, e që sipas Berat Thaçit nga kjo organizatë është i vonuar, duke marrë parasysh se gjatë kësaj periudhe, është përmbyllur procesi i privatizimit të aseteve të KEDS-it dhe lista e aseteve është bërë publike pas privatizimit.

“Vlen të përmendet se në listën e aseteve të privatizimit të KEDS janë përfshirë edhe katër hidrocentrale, shitja e të cilave është mbajtur sekret nga publiku dhe nga Kuvendi i Kosovës.

Përfaqësuesit e Institutit GAP dhe KOSID vlerësojnë se lejimi në qasje në asetet e KEDS në kohën kur është parashtruar kërkesa, do të parandalonte dëmtimin e interesit publik. Ata shprehin keqardhje që pas tërë këtyre fakteve, prokuroria nuk e ka parë të arsyeshme të ngrit padi për procesin e privatizimit të KEDS-it.

Gazetare: Donika Voca Gashi

Ky shkrim është prodhim i Asociacionit të Gazetarëve të Kosovës në kuadër të Platformës rajonale për avokimin e lirisë së medias dhe sigurisë e gazetarëve – SEWP (System of Early Warning and Prevention), e themeluar në janar të vitit 2016 me ndihmën financiare të Bashkimit Evropian.

PRISHTINË, 02.12.2018 – Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës e dënon kërcënimin dhe gjuhën banale të zyrtarit Avni Olluri, drejtor i Administratës në Komunën e Lipjanit, ndaj gazetarit të “Kohës Ditore”, Agim Ademi.

AGK me shqetësim e ka pranuar një incizim telefonik në të cilin Olluri e kërcënon gazetarin duke i kërkuar të mos merret me të.

PRISHTINË, 30.11.2018 – Sulmet fizike dhe kërcënimet janë bërë të shpeshta ndaj gazetarëve të Kosovës. Institucionet e drejtësisë nuk i kanë sa duhet prioritet rastet e tilla, ndërsa edhe ato pak vendime që kanë marrë gjykatat ndaj kërcënuesve, kanë qenë vetëm gjoba nga 300-500 euro. Në këtë situatë, është domosdoshme të ketë rishikim të legjislacionit që i mbron gazetarët.

Sulmet dhe kërcënimet ndaj gazetarëve në Kosovë janë rritur gjatë viteve të fundit. Kërcënuesit por edhe nxitësit janë kryesisht politikanë, biznesmenë dhe grupe të ndryshme të interesit. Këtij trendi në rritje po i kontribuon mosefikasiteti i duhur i sistemit të drejtësisë.

Ndër gazetarët e kërcënuar më së shumti në Kosovë është Serbeze Haxhiaj, e cila për rreth 20 vjet punon në këtë profesion. Ajo ka trajtuar tema  hulumtuese të fushave të ndryshme dhe si rrjedhojë është kërcënuar shumë herë me qëllim të frikësimit dhe të detyrimit që të heq dorë nga hulumtimet.

Gjatë karrierës së saj, gazetarja Haxhiaj thotë se nuk mban mend saktësisht numrin e kërcënimeve ndaj saj, ndërsa vetëm pesë rastet e fundit i ka paraqitur në polici. Ajo thotë se kërcënimet kanë pasur një dozë efekti në punën e saj dhe ia kanë shkaktuar ndjenjën e pasigurisë pasi që i është dashur  të përgatitej për rreziqe.

“Megjithatë nuk mendoj që kjo ka frenuar gatishmërinë time për të punuar në tema që kanë qenë mjaft të ndjeshme për ambientin e të bërit gazetari në Kosovë”, thotë Haxhiaj.

Ajo thotë se në raste të tilla, pasiguria e një gazetari ndikon edhe në familje. Haxhiaj tregon se i biri e ka përjetuar keq faktin që ajo është ndodhur në rrethana të pasigurisë dhe kërcënimit. Në një rast,  pjesë e masave të sigurisë ka qenë edhe djali i saj i cili është dashur të dërgohej në shkollë me përcjellje.

“E shoh që kjo ka pas një ndikim negativ tek ai, sepse shpesh e ka drojën se unë mund të mos jem e sigurt”, thotë Haxhiaj.

Ajo shton se nuk ka pasur përvojë të mirë me policinë rreth trajtimit të këtyre kërcënimeve. Gazetarja Haxhiaj thotë se në disa raste,  hetimet janë kryer në mënyrë profesionale, por ka pasur edhe rast abuzimi nga pjestarët e policisë të cilët, sipas saj, kanë bërë ndryshimin e  gjendjes faktike të rastit.

“Në përgjithësi mendoj që gjyqësori si në të gjitha rastet e tjera edhe në këto të gazetarëve ka qenë tepër i ngathët për t`i zgjidhur rastet”, thotë Haxhiaj.

Ajo është duke pritur epilogun e hetimeve të policisë lidhur me rastin e ngjyrosjes me ngjyrë të kuqe të veturës së saj, veprim ky që është bërë dy herë gjatë muajit mars të këtij viti. Sipas informacioneve që ajo ka, disa gjëra kanë lëvizur në drejtim të ndricimit të rastit.

“Dua të besoj se do të  ketë një epilog të mirë”, thotë Haxhiaj.

Në lidhje me këtë çështje, zyra për informim e Policisë së Kosovës bën të ditur se janë kryer hetime, por nuk ka arritur të identifikojë asnjë të dyshuar ose dëshmitar ndërsa në lokacionin ku është gërvishtur vetura dy herë, nuk ka asnjë kamerë.

Policia rastin e ka proceduar në prokurori, por kjo ka ndodhur në ditën kur ka kthyer përgjigje pas interesimit tonë për këtë çështje. Pyetjet për këtë rast janë adresuar tek zyra për informim e Policisë së Kosovës, më 19 nëntor 2018.

“Në pamundësi që deri më tani të identifikohet personi i dyshuar, hetuesi i rastit Proformen e ka shndërruar në rast, dhe me datën 27.11.2018 rasti është proceduar në prokurori kundër N.N. personave”, thuhet në përgjigjen e zyrës për Informim të Policisë së Kosovës.

Ambienti i punës shpesh paraqet kërcënim për gazetarët

Sipas raportit hulumtues “Treguesit e Mediave 2015”, që mbështetet në këndvështrimin e gazetarëve mbi lirinë dhe kushtet e mediave në Kosovë,  gazetarët shprehen se ambienti ku punojnë paraqet një kërcënim për ta dhe se nuk ka reagim të duhur të policisë për t’i mbrojtur ata. Në kuadër të këtij hulumtimi, janë intervistuar 175 gazetarë të Kosovës. Përkatësia etnike e të anketuarve bazuar në mostrën e zgjedhur ka qenë: 81% shqiptarë, 14% serbë dhe pakicat e tjera janë të përfaqësuar me 5%.

Në pyetjen se a janë gazetarët të kërcënuar nga dhuna fizike gjatë ushtrimit të detyrës së tyre, 22% u përgjigjën plotësisht; 62% deri në një masë po; 10% deri në një masë jo; dhe aspak 6%.

Në pyetjen se a u ofrohet mbrojtje gazetarëve nga policia në rastet kur kërkohet, 14 % prej të anketuarve kanë thënë plotësisht; 56 % deri në një masë po; 19 % janë shprehur deri në një masë jo; dhe 11% aspak.

Ndërsa në pyetjen se a i trajtojnë institucionet e drejtësisë rastet e kërcënimit ndaj gazetarëve në mënyrë adekuate, 7% kanë thënë plotësisht; 46 % janë shprehur deri në një masë po; 27 % deri në një masë jo; dhe 20% kanë thënë aspak.

Ndërkaq, të dhënat e Asociacionit të Gazetarëve të Kosovës tregojnë se përveç sulmeve fizike dhe kërcënimeve, në vitet e fundit kanë filluar edhe sulmet ndaj pronave të gazetarëve dhe medieve.

      Numri i sulmeve fizike dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve në Kosovë ndër vite

Burimi: AGK

Rastet e sulmeve fizike dhe kërcënimeve nuk janë trajtuar si duhet

Flutura Kusari juriste e fushës së medieve thotë se një nga arsyetimet më të shpeshta të prokurorisë dhe policisë lidhur me atë se pse nuk ndërmarrin veprimet e nevojshme për gjetjen e kërcënuesve të gazetarëve është se gazetarët nuk i raportojnë rastet.

Ajo thotë se problemi nuk është tek gazetari i cili nuk raporton, por tek prokuroria e cila e ka humbur besueshmërinë. Kusari thotë se edhe për rastet që janë raportuar, ndjekja nuk është kryer si duhet.

“Si mund të shkojë për shembull një gazetar në prokurori, nëse ai nuk i beson atyre”, thotë Kusari.

Ajo thotë se rastet e sulmeve apo kërcënimeve ndaj gazetarëve nuk do të duhej të trajtoheshin sikur ndaj një qytetari të rëndomtë, por duhet që me Kodin Penal të parashihen vepra penale të veçanta kundër kërcënimit të gazetareve. Kjo sipas Kusarit do të kishte efekt në dy aspekte.

“E para, do të krijohej bindja në publik se nëse e kërcënon një gazetar, dënimi do të jetë shumë më i lartë. E dyta, do ta vëresh me policinë dhe të tjerët se është problem të klasifikohen rastet të cilat kanë të bëjnë me gazetarët, sepse hyjnë në të njëjtën kategori me rastet tjera”, thotë Kusari.

Ajo thotë se çështja e statistikave është mjaft problematike si në Kosovë dhe në Ballkan në përgjithësi, kështu që kjo do të kishte ndihmuar edhe në aspektin e klasifikimit të veprave ndaj gazetarëve.

Kusari thotë se për shkak të rritjes së numrit të kërcënimeve ndaj gazetarëve kohëve të fundit, është jashtëzakonisht e rëndësishme që të ketë rishikim të legjislacionit që i mbron gazetarët.

Sipas saj, ndodhë që policia dhe prokuroria nuk janë të përgatitur se si të merren me rastet e gazetarëve dhe ky element sipas saj, është jashtëzakonisht i rëndësishëm, sepse e përcakton komplet rezultatin e hetimeve.

“Kjo normalisht se është e lidhur me ndjekjen penale, e cila idealisht do të duhej të rezultonte me një aktgjykim. E tash këtu është problemi tjetër me gjykatat”, thotë Kusari.

Ajo thotë se edhe ato pak aktgjykime që janë marrë për rastet e kërcënimeve ndaj gazetarëve, dënimetqë kanë marrë kërcënuesit kanë qenë vetëm 500 euro.

“Kjo jep një mesazh të gabuar në shoqëri se çfarë ju ndodhë atyre që kërcënojnë gazetarët”, thotë Kusari.

Hetimet duhet të fokusohen edhe te organizatorët e sulmit apo kërcënimit

Petrit Çollaku, drejtor i Asociacionit të Gazetarëve të Kosovës (AGK), thotë se Policia dhe Prokuroria e Shtetit kanë përmirësuar mekanizmat për mbrojtjen e gazetarëve. Ai thotë se edhe Gjykata Themelore e Prishtinës ka ndërmarrë një hap të rëndësishëm me emërimin e koordinatorit që do t`i trajtojë rastet e gazetarëve në lëndët penale dhe civile.

Megjithatë, AGK kërkon që të tri këto institucione të jenë më efikase në mënyrë që hallka e këtij zinxhiri të funksionojë në rregull, thotë Çollaku.

“Një rast e kemi ku një aktakuzë ndaj një personi zyrtar që kishte kërcënuar një gazetar kishte arritur afatin e parashkrimit”, thotë Çollaku.

Ai thotë se Policia duhet t`i zgjerojë hetimet dhe t`i zbulojë organizatorët e sulmeve apo nxitësit e akteve të tilla ndaj gazetarëve.

Çollaku thotë se sivjet është ngritur aktakuzë ndaj një biznesmeni dhe një kallëzim penal ndaj kryetarit të Komunës së Mitrovicës Agim Bahtiri.

“Të dy kanë kërcënuar me jetë gazetarët”, thotë Çollaku.

Ai thotë se gjatë këtij viti, gjykatat e Kosovës kanë trajtuar disa raste që përfshijnë gazetarët dhe mediet. Së fundmi, Gjykata Themelore e Mitrovicës, dega në Vushtrri ka dënuar dy persona me burg, për sulm fizik ndaj një gazetari në vitin 2016.

Çollaku thotë se në fillimvit, Gjykata Themelore e Pejës ka nxjerr verdikt në favor të një gazetari i cili ka qenë pre fushatës linçuese të një kompanie private. Ndërsa kompania është dënuar me 15 mijë euro kompensim ndaj gazetarit.

Sipas të dhënave të Asociacionit të Gazetarëve të Kosovës,  Gjykata Themelore e Prishtinës ka trajtuar disa raste civile ndërsa tri padi për shpifje kundër medieve, i ka hedhur poshtë. Kjo gjykatë poashtu ka sjell një aktgjykim në favor të një organizate joqeveritare në lidhje me qasjen në dokumente publike.